Cyberpunk: Dzika Strefa

Właśnie Ulicy i jej niekoronowanym władcom, Fixerom, poświęcony jest podręcznik Dzika Strefa do Cyberpunka 2020. Podtytuł "Cyberpunkowy podręcznik dla Ulicy" najogólniej wyjaśnia, o czym traktuje te 96 stron. Mimo że w mniej reprezentacyjnych dzielnicach futurystycznych megalopolii znajdziemy przedstawicieli wszystkich Ról opisanych w podręczniku podstawowym do Cyberpunka (i znaczną większość tych wywodzących się z systemowych dodatków), to nikt lepiej od Fixerów nie orientuje się w niepisanych regułach funkcjonowania ulicznych społeczności. To właśnie gracze kierujący ich postaciami mogą, oprócz Mistrzów Gry, najwięcej zyskać na lekturze tego dodatku, dostając do dyspozycji nowe opcje i dodatkowe zasady, ale także szerokie i wyczerpujące omówienie zadań wykonywanych przez Fixerów, specyficznych atutów zapewnianych przez Powiązania – ich zdolność specjalną – oraz pomocy, jaką zapewnia korzystanie z sieci kontaktów, znajomych i podwładnych.

Pierwszy fragment podręcznika, swoiste wprowadzenie zatytułowane Wewnątrz Dzikiej Strefy, pokrótce przybliża czytelnikowi poruszane w nim tematy, rozwiewa też kilka popularnych mitów na temat postaci Fixerów (przede wszystkim ten, jakoby byli oni złodziejami). Znajdziemy tu także krótki fragment wywiadu z Fixerem, choć ten akurat element w mojej ocenie nie jest specjalnie udany. Choć trudno byłoby oczekiwać, by dało się z niego wyciągnąć elementy możliwe do bezpośredniego wykorzystania w grze, to niespecjalnie pomaga on też choćby szczątkowo zbudować tło, wyglądając raczej na zapychacz.

Bardzo dobrze natomiast prezentuje się pierwszy pełnoprawny rozdział, poświęcony właśnie Fixerom. Dowiemy się z niego, kim właściwie oni są (i kim nie są), otrzymamy też bardziej szczegółowy opis działania Powiązań, wraz z kilkoma opcjonalnymi sposobami na wykorzystanie tej zdolności – zależnie od tego, czy miałaby być ona wykorzystywana w pojedynczej przygodzie, czy w rozbudowanej kampanii. Bardzo ciekawą opcją jest wykupywanie postaci Kontaktów: znajomych i współpracowników, z którymi związki są podstawą skutecznego działania w obranym fachu króla Ulicy. Nie zabrakło też fragmentu poświęconego problemom, jakie mogą się wiązać z Kontaktami, ale nawet te trudności, biorąc pod uwagę ich fabularny potencjał, należy potraktować jako zaletę. Większą część rozdziału stanowią opisy Specjalizacji – nowych pod-Ról dla postaci Fixerów, dających nie tylko alternatywne zestawy umiejętności, ale także nowe możliwości wykorzystania Powiązań. Od Przemytnika i Negocjatora po Mafioso i Łowcę Talentów – niektóre Specjalizacje sugerowane są jako dostępne tylko dla Bohaterów Niezależnych, ale i tak gracze prowadzący postacie Fixerów będą mieli z czego wybierać. Zresztą nie tylko oni. Ta część podręcznika przynosi bowiem również zestaw zupełnie nowych Ról dopasowanych do kampanii rozgrywających się na Ulicy. Uliczny Punk, Grabieżca czy Sęp nie w każdej cyberpunkowej drużynie będą mogli łatwo wtopić się między pozostałe postacie, ale na dnie wielkomiejskiego ekosystemu to oni mogą udzielać innym lekcji w szkole przetrwania.

Tytuł drugiego rozdziału podręcznika, Istota gry, można rozumieć dwojako. Z jednej strony ta część daje czytelnikowi dodatkowe wiadomości o tworzeniu postaci Fixerów, ich funkcjonowaniu i prowadzeniu interesów (zajęciu zdecydowanie bardziej czasochłonnym niż w przypadku innych bohaterów). Z drugiej strony rozdział podsuwa pomysły ułatwiające połączenie takiego bohatera z pozostałymi członkami drużyny, zapobiegając nadmiernemu koncentrowaniu się kampanii na jednej tylko postaci i nieuchronnej marginalizacji pozostałych. Myślę, że z lektury tego rozdziału skorzystają nie tylko gracze kierujący postaciami Fixerów, ale także (a może przede wszystkim) Mistrzowie Gry prowadzący systemy, w których podobne jednostki są istotnymi Bohaterami Niezależnymi (jak choćby Shadowrun).

Podobnie, choć w nieco mniejszym stopniu, jest z kolejną częścią suplementu, przynoszącą Narzędzia pracy. Tu bowiem więcej jest zarówno systemowej mechaniki, jak i odniesień do konkretnych elementów cyberpunkowego uniwersum (które nie zawsze łatwo będzie wykorzystać w realiach innych gier osadzonych w podobnej konwencji). Autorzy przynoszą tu zaawansowane reguły wykorzystywania umiejętności społecznych, targowania się, przybliżają pokrótce funkcjonowanie przyszłościowego systemu walutowego i bankowego widzianego z perspektywy indywidualnego człowieka (oraz jego konsekwencje dla osób działających w znacznej mierze poza systemem, jak większość Krawędziarzy). Dowiemy się, jak działa rynek alternatywny wobec oficjalnego, a także w jaki sposób w trzeciej dekadzie XXI wieku można zdobyć nową tożsamość. Większość opisanych tu kwestii powinna doskonale nadać się na motywy do wprowadzenia na sesjach lub gotowe pomysły na kompletne przygody – tworzenie nowej i likwidacja starej tożsamości Bohatera Niezależnego (lub nawet postaci gracza) może być wręcz kanwą całej kampanii.

Czwarty rozdział, zatytułowany krótko Ulica, otwiera fragment poświęcony Strefom. Są one kwintesencją cyberpunkowych miast, połączeniem działającego otwarcie czarnorynkowego bazaru z półoficjalnym miejscem spotkań rywalizujących lub otwarcie wrogich sobie grup. To rodzaj ziemi niczyjej korzystającej ze szczególnej neutralności i aktywnie opierającej się wszelkim próbom przejęcia kontroli. Oprócz ogólnych informacji na temat rozmaitych Stref (wraz z opisami nowych nielegalnych rozrywek i grożących za nie kar) dostajemy także plan konkretnego miejsca tego typu. Znajduje się ono w Night City, ale bez problemu można przenieść je do dowolnego innego miasta lub wykorzystać jako podstawę do stworzenia własnej Strefy.

Już sama ta część rozdziału czyniłaby jego lekturę godną polecenia, a oprócz niej znajdziemy też fragmenty, które dodatkowo podnoszą jego wartość użytkową. Chodzi o teksty poświęcone bardziej ogólnemu spojrzeniu na funkcjonowanie futurystycznych miast i ich mieszkańcach w realiach odmienionych przez postęp technologiczny i przemiany społeczne. Piractwo przemysłowe wykorzystujące zautomatyzowane fabryki, technologia dostosowawcza, ale przede wszystkim egzystowanie w wielokulturowym tyglu i możliwość aktywnego działania niemal dwadzieścia cztery godziny na dobę – wszystko to nie mogło pozostać bez wpływu na miasta przyszłości i ich mieszkańców. Osobny fragment traktuje o komunikacji i działaniu na styku często drastycznie odmiennych kultur; z pewnością jest to element cyberpunkowej specyfiki, o którym nie należy zapominać.

Na koniec zostaje nam zestaw Dodatków zgromadzonych w rozdziale piątym. Informacje o rozmaitych grupach religijnych i politycznych nie wzbudziły mojego specjalnego zainteresowania, ale bardzo dobrze przyjąłem listę sugerowanych źródeł literackich i filmowych pomocnych przy tworzeniu przygód koncentrujących się na Strefie i Fixerach. Do gustu przypadł mi również całkiem bogaty słownik ulicznego slangu (nawet pomimo faktu, że z niejasnych przyczyn swojska "swołocz" stała się w nim dziwacznie wyglądającym i brzmiącym "svoluchem"). Mistrzowie Gry, którzy prowadzą przygody rozgrywające się w wielkich miastach przyszłości, z pewnością docenią też zestaw motywów i elementów pomocnych przy opisywaniu realiów otaczających bohaterów graczy.

Mimo że w grupie, w której grywałem w Cyberpunka, postacie Fixerów pojawiały się całkiem często, mój cyberpunkowy MG jakoś nigdy nie kupił sobie Dzikiej Strefy, zdecydowanie woląc inwestować w kolejne podręczniki z nowymi modelami rozmaitego sprzętu. Patrząc dziś na ten dodatek, mam ochotę powiedzieć "Szkoda", jako że przynosi on mnóstwo informacji o systemowych realiach wielkich miast przyszłości. Równocześnie jednak myślę, że może to i dobrze – gdyby MG zdecydował się na zakup tego podręcznika, najprawdopodobniej nasze następne sesje nieuchronnie koncentrowałyby się na postaciach Fixerów, a pozostali bohaterowie (i kierujący nimi gracze) zostaliby zepchnięci na dalszy plan.

Nie da się bowiem zaprzeczyć, że przy wykorzystaniu Dzikiej Strefy na sesjach takie niebezpieczeństwo jest jak najbardziej realne. Nowe reguły i czasochłonność obowiązków zawodowych Fixera sprawiają, że łatwo może on stać się postacią niemal samowystarczalną, polegającą na swoich kontaktach i współpracownikach w większym stopniu niż na postaciach pozostałych graczy. Nawet jeśli nie dojdzie do tak ekstremalnej sytuacji, równie łatwo bohater taki może w niemal naturalny sposób ściągnąć na siebie ciężar kampanii, angażując większość uwagi prowadzącego i zajmując lwią część czasu antenowego.

Z tego powodu sięgnięcie po ten podręcznik polecałbym przede wszystkim bardziej doświadczonym i wyrobionym Mistrzom Gry – osobom, które z jednej strony będą w stanie oprzeć się zastawianym pułapkom, a z drugiej strony zdołają wykorzystać zawarte materiały (co – biorąc pod uwagę ich bogactwo i różnorodność, wcale nie musi być takie łatwe). W jakimś stopniu powinno tu pomóc delegowanie na gracza części zadań i uprawnień związanych z tworzeniem kontaktów i pomocników; dobrym rozwiązaniem przy postaci aktywnego Fixera byłoby też korzystanie z opisanej w Słuchajcie, głąby!!! techniki bluebookingu.

Pomimo tych niebezpieczeństw i dalekiej od ideału jakości polskiego wydania (literówki, błędy i niekonsekencje w tłumaczeniu) Dzika Strefa pozostaje podręcznikiem bardzo dobrym. Sam nigdy nie byłem w tym systemie fanem Fixerów, ale gdybym przed laty zapoznał się z przeznaczonym dla nich podręcznikiem, być może zmieniłbym zdanie. Pewne elementy dodatku mogą być także przydatne osobom prowadzącym inne systemy osadzone w niedalekiej przyszłości. Wyłuskanie ich z treści podręcznika może wymagać nieco wysiłku – myślę jednak, że warto.

Dziękujemy wydawnictwu Copernicus Corporation za udostępnienie podręcznika do recenzji.