Jak we wszystkim, tak i tu najlepiej zacząć od siebie, a najlepszą okazją do zaprezentowania własnych gustów jest strój. Znaczna część rokugańskiego życia politycznego, kulturalnego i towarzyskiego obraca się wokół mody. Kreacje, w których wysoko urodzone damy pokazują się na uroczystościach dworu cesarskiego są przedmiotem spekulacji, a potem komentarzy, i budzą zainteresowanie całego kraju. Warto być na bieżąco, bo pomaga to nie tylko wyrobić sobie pozycję w towarzystwie, ale i w świecie polityki. Nie należy również zapominać, że ubiór ma swój język, specyficzny kod, wprawnemu obserwatorowi przekazujący mnóstwo informacji o noszącym go człowieku. Za jego pośrednictwem możemy wyrazić swój nastrój, intencje, charakter, możemy kogoś ująć lub znieważyć, w końcu zademonstrować swoją pozycję. Tymczasem podręczniki do Legendy są stosunkowo ubogie w informacje z tego zakresu, sygnalizując tylko niektóre sprawy. Jak zwykle w podobnych sytuacjach zmuszeni jesteśmy sięgnąć do lektur.
Moda na Daleki Wschód, a zwłaszcza Kraj Kwitnącej Wiśni, pojawia się w Europie falami. Pełne japoników półki księgarń i zapełnione sale kinowe na filmach dalekowschodnich reżyserów zdają się sugerować, że znajdujemy się właśnie na jednej z nich. Niestety, dzieł tych wciąż nie jest tak wiele, jak byśmy chcieli, na całe jednak szczęście wspomniana moda nie ogranicza się do naszego kraju. A na jeszcze większe szczęście zawitała do krajów, od których praktycznie nie oddziela nas bariera językowa, ograniczająca dostęp do publikacji angielsko- czy francuskojęzycznych.
Pragnę zwrócić uwagę Czytelników na wydaną stosunkowo niedawno (i cały czas dostępną w księgarniach, również internetowych!) książkę cenionej czeskiej japonistki, Vlasty Winkelhöferovej, "Japonsko" z monumentalnej serii Dějiny odívání. Autorka skrupulatnie analizuje rozwój japońskiego stroju, od czasów prehistorycznych po współczesność. Nie mamy jednak do czynienia z suchym stylem akademickiego skryptu, a z niesłychanie barwną, lecz skrupulatną i systematyczną opowieścią. Świat japońskiej mody poznajemy nie tylko oczyma badacza, ale i jej użytkownika, gdyż tekst uzupełniany jest obszernymi cytatami ze źródeł. Co jednak najważniejsze, książka jest bardzo bogato ilustrowana. Epoka po epoce, styl po stylu oglądamy nie tylko oryginalne ryciny ukazujące najważniejsze cechy ówczesnej mody, ale i schematy objaśniające nazwy i przeznaczenie poszczególnych elementów garderoby. Oprócz tego w każdym okresie towarzyszą nam lalki, ubrane w odpowiednie stroje, co już nawet osobom o najskromniejszej choćby wyobraźni obrazuje dany styl. Opracowanie nie ogranicza się, wbrew tytułowi, do stroju. Porusza tak ważne dla mody kwestie jak fryzury (również bogato zilustrowane) i makijaż, nie pomija również istotnych w zmilitaryzowanym świecie Japonii zbroi i uzbrojenia. A wszystko to w bardzo przejrzysty i uporządkowany, budzący mój najwyższy szacunek, sposób.
Miłośnik Legendy, pragnący ubarwić swój świat, znajdzie tu mnóstwo smaczków i podpowiedzi. Mój ulubiony element to tablica, ilustrująca stosowne do danej pory roku zestawienia kolorów. Od tej pory dyplomata Doji nie jest już skazany na chodzenie cały rok w bielach i błękitach (skądinąd będących kombinacją jesienną)! Wielce przydatne są ilustracje sposobów wiązania obi czy układania włosów, czy też elementy odróżniające urzędnika od wojownika, czy uczonego. A najzagorzalsi znajdą wykrój kimona, w którym będą mogli oszołomić na najbliższym LARP-ie...
Omawiana pozycja została w roku 2000 wyróżniona prestiżową nagrodą im. Josefa Hlávky w dziedzinie nauk społecznych.
Vlasta Winkelhöferová: Dějiny odívání - Japonsko, Nakladatelství Lidové Noviny 1999
