Reputacja

Reputacja składa się z pięciu tekstów, z których pierwszy, tytułowy, zabiera nas w podróż do norweskiego Bergen, dokąd wyruszył doktor Skórzewski, zaniepokojony listem otrzymanym od dawnego przyjaciela, Gerharda Hansena, odkrywcy pałeczki trądu. Choć lekarz-awanturnik zawsze należał do moich ulubionych bohaterów z repertuaru autora, to tym razem spotkało mnie lekkie rozczarowanie. Pomimo że medyk jak zwykle wpakował się w nieliche kłopoty podszyte zjawiskami nadprzyrodzonymi, emocji jest przy tym niewiele. Zagadkowe wydarzenia przestają być zagadkowe (tak dla bohatera, jak czytelnika) na długo przed kulminacją, przez co finał nie robi większego wrażenia, szczególnie, że ostateczna konfrontacja jest bardzo krótka. Nie zmienia to jednak faktu, iż lektura relacji z tego nieśpiesznego, acz nastrojowego śledztwa może sprawiać przyjemność. Dodatkową atrakcję stanowią plastycznie opisane warunki życia w epoce, rozmaite smaczki dotyczące eksperymentalnych metod leczenia trądu badanych na początku dwudziestego wieku oraz kilka interesujących szczegółów z życia i kultury ludów północy.

Pozostałe cztery opowiadania traktują o przygodach kolejnego starego znajomego, Roberta Storma, historyka-detektywa. W poprzednich tomach doceniałem poświęcone mu historie ze względu na ich nieco nostalgiczny wydźwięk, wiele historycznych ciekawostek i od czasu do czasu jakąś perełkę humoru, zaś ich stosunkowo powolna akcja przyjemnie kontrastowała z bardziej dynamicznymi opowieściami. W Reputacji owego kontrastu zabrakło, co niestety negatywnie odbija się na lekturze. Wynika to z faktu, iż wszystkie cztery teksty oparto na bardzo zbliżonych motywach – nasz bohater staje wobec takiej czy innej tajemnicy, po czym następuje długi okres cierpliwego grzebania w źródłach i przepytywania ludzi, aż w końcu natrafia na kluczową informację, która pozwala mu osiągnąć cel, czasami, w większym lub mniejszym stopniu, ociera się przy tym o jakieś nadprzyrodzone zdarzenie. Każdy tekst z osobna jest dobrej jakości i posiada typowy urok, za który zwykłem cenić opowieści o kolekcjonerze-poszukiwaczu. Poruszane w nich wątki często ukazują interesujące, acz mało znane aspekty przeszłości, jednak przez brak przeciwwagi w postaci innych stylistycznie tekstów na dłuższą metę do lektury zakrada się rutyna. Sytuacji nie poprawiają również powolne, pozbawione emocjonujących zdarzeń fabuły (może z wyjątkiem niektórych retrospektywnych scen z czasów niemieckiej okupacji w Wielbłądzim maśle), które z czasem zaczynają nużyć.

Drobne zastrzeżenia mam również do zaprezentowanego w tekstach humoru. Przez większość czasu stoi on na dobrym poziomie, nie rzucając się na siłę w oczy, ale wywołując uśmiech pod nosem przy co bardziej karykaturalnych opisach. Jednak niektóre sceny z Naszyjnika, mające w zamyśle prezentować nieporadność Roberta w kontaktach z jego "narzeczoną", są przerysowane do tego stopnia, że bardziej rażą niż bawią.

Nie można narzekać na styl opowiadań. Lekka, sprawnie poprowadzona narracja, bogate w szczegóły, acz nieprzytłaczające opisy miejsc i przedmiotów, interesujące postacie – wszystko to sprawia, że przez kolejne teksty przechodzi się gładko. Mimo powolnego tempa wydarzeń i mało urozmaiconej tematyki, językowa maestria autora sprawia, iż opowiadania czyta się z przyjemnością, pochłaniając kolejne akapity z zawrotną szybkością.

Reputacja to zbiór niełatwy w ocenie. Z jednej strony, gdyby chcieć spojrzeć na każdy tekst z osobna, to pomijając nieliczne słabsze fragmenty, zasługiwałyby one na bardzo dobre noty. Kiedy jednak zestawić je wszystkie razem, jak na dłoni widoczna jest ich powtarzalność, która z czasem zaczyna męczyć. Myślę jednak, że tom jest godny poznania, choć warto może dawkować sobie zawarte w nim opowiadania z pewnymi przerwami.