Zorza polarna

Główną bohaterką powieści jest dwunastoletnia Lyra, która wychowuje się wśród uczonych w Kolegium Jordana w Oxfordzie. Wiedzie beztroskie życie, pełne psot, ale i akademickiej wiedzy, w czym towarzyszy jej zwierzątko, dajmon. Jest ono namacalnym odzwierciedleniem duszy dziewczynki. Szybko dowiadujemy się, że każdy człowiek ma swojego dajmona i dopóki nie jest się w pełni dojrzałym, przybiera on dowolne zwierzęce formy. Później już na stałe przyjmuje tylko jedną, najbardziej pasującą do osobowości osoby, z którą jest połączony. Na pierwszych stronach dowiadujemy się, czym jest tytułowa zorza polarna oraz poznajemy zjawisko zagadkowego prochu, osadzającego się na dorosłych ludziach. W miarę rozwoju fabuły odkrywamy też, jakie ma ono znaczenie dla bohaterów i ich dajmonów.

Od pierwszego rozdziału akcja pędzi tak, że nie ma mowy o powolnym zagłębianiu się w książkę. Autor sprytnie dostarcza nam coraz to nowe tajemnice, podsuwa nam strzępki informacji oraz wprowadza postacie i wątki, które nie pojawiają się bez przyczyny.

W jednej chwili dowiadujemy się o porwaniach dzieci, a w drugiej wraz z Lyrą poznajemy panią Coulson, która obiecuje dziewczynce podróże oraz praktyczną wiedzę, której ta nie była w stanie otrzymać w Kolegium. Równie niespodziewanie dziewczynka zostaje obdarowana aletheiometrem, znanym jako złoty kompas. Czym on jest i co oznaczają wspomniane wydarzenia – przyjdzie nam odkrywać z każdym nowym rozdziałem.

Pullman od samego początku żongluje rozbudowanymi opisami i zwrotami akcji, przeplata spokojną narrację z sytuacjami, po których cisną się na usta pełne zaskoczenia wyrażenia. Nie ma mowy o tym, aby zamknąć książkę w połowie i przejść nad nią do porządku dziennego. Wczuwamy się w postaci tak, że ich sukcesy i porażki stają się naszymi. Tak jak oni jesteśmy wycieńczeni zmaganiami z mrozem i walką z nieprzyjacielem. Na koniec uświadamiamy sobie, że nasza przygoda trwa nadal, tak jak Lyry i jej przyjaciół. Po prostu nie ma możliwości nie sięgnąć po kolejny tom.

Powieść Pullmana, pomimo upływu czasu, zachowała oryginalność i aktualność. Pod postacią relacji między ludźmi i dajmonami przedstawia takie wartości jak: przyjaźń, braterstwo, wiara we własne możliwości. Próbuje również odnaleźć odpowiedź na pytanie czym jest człowieczeństwo – a to dopiero czubek góry lodowej. Istotne są również kwestie moralne, między innymi jakie mamy prawo do decydowania o życiu innych ludzi, czy szukanie prawdy usprawiedliwia krzywdę niewinnych i jakim prawem władza, która krzywdzi swoich obywateli, reprezentuje społeczeństwo.

Warto przy okazji zwrócić uwagę na olśniewające nowe wydanie powieści. Twarda oprawa, złote napisy i grafika sprawiają, że tę książkę po prostu chce się mieć na półce. Jedynie format jest ciut uciążliwy, ponieważ jest nieco wyższy niż większość książek fantastycznych, stojących na półce. Co za tym idzie na stronie mieści się więcej tekstu (3-4 wiersze więcej – sprawdzone!). Można mieć wrażenie, że czytanie się wydłuża, jednak druk jest przejrzysty, marginesy odpowiednie, a kartki żółtawe, wobec czego oko nie powinno się bardzo męczyć.

Całym sercem polecam Zorzę polarną. Jest to literatura dla każdego, kto lubi myśleć podczas czytania, a nie traktuje książki całkowicie jako rozrywkę. Trzeba się od razu uzbroić w trzy tomy i koc, ponieważ chłód Północy, nie pozwoli o sobie zapomnieć.