Wodny nóż

Nie ma wody na pustyni – ani nigdzie indziej

Autor: Bartosz 'Zicocu' Szczyżański

Wodny nóż
W ciągu ostatnich lat, głównie za sprawą Nakręcanej dziewczyny, Paolo Bacigalupi stał się gwiazdą światowej fantastyki, a każda kolejna powieść jego pióra wyczekiwana jest z niecierpliwością. Dla polskich czytelników oczekiwanie właśnie się skończyło: na księgarskich półkach niedawno pojawił się Wodny nóż.

Phoenix jest na granicy upadku. Stany Zjednoczone od lat nękane są przez suszę, ale stolica Arizony przez jakiś czas radziła sobie z niedostatkiem wody. Jednak teraz, w wyniku działalności Nevady i Kalifornii, niedobory życiodajnego płynu przeistaczają się w jego niemal całkowity brak – ceny rosną, a ludzie na ulicach umierają z pragnienia.

Najważniejszym elementem Wodnego noża bez wątpienia jest wizja świata, w którym woda stała się dobrem luksusowym, a pełna do połowy szklanka przemieniła się z tematu nieskończonych sporów w obiekt gorączkowego pożądania. Może zabrzmi to nieco paradoksalnie, szczególnie biorąc pod uwagę, że powieść reprezentuje fantastykę, ale olbrzymią zaletą nakreślonego przez Bacigalupiego obrazu jest jego zwyczajność. Wystarczy przeczytać parę pierwszych stron, przyjrzeć się kilku początkowym scenom, aby fizycznie niemal odczuć rozpaczliwą sytuację ludzi żyjących w spustoszonym przez suszę kraju. Z pewnością jest to efekt tego, jak precyzyjnie pisarz wykreował świat powieści: wewnętrzna logika nie chwieje się nawet na chwilę, prawa rządzące zachowaniem bohaterów są jasne i niepodważalne, a opisy niezwykle sugestywne. Wrażenie spójności dodatkowo wzmacnia elegancko wpisana w ten przejmujący obraz fabuła: nie jest to banalna historyjka, jakich wiele, a opowieść wynikająca z konkretnych realiów. Skoro światem Wodnego noża rządzą wespół w zespół gangsterzy oraz politycy, to właśnie oni decydują o kierunku, w którym podąża akcja. Czytelnik dostaje więc kompleksową, spójną wizję – na tyle dobrą, że od lektury trudno się oderwać.

Drugim charakterystycznym elementem najnowszej powieści Bacigalupiego jest koncentracja autora na pokazywaniu brutalności. W obliczu katastrofy ekologicznej świat staje się wyjątkowo niebezpieczny, a większość ludzi zwyczajnie zapomina o moralności. Ulice pełne są zwłok, część mediów przekształciła się w tak zwane krwawe szmatławce, które nie tyle poszukują sensacji, co relacjonują nieprzerwaną masakrę, a przechodnie bezwiednie odwracają wzrok – byleby się w nic nie angażować. Krwi w powieści jest sporo, ale z pewnością to nie ona jest najstraszniejsza; dużo bardziej przerażają znieczulica i oportunizm w duchu znanym czytelnikom z prozy McCarthy'ego. Ten mroczny pesymizm stanowi jeden z fundamentów mocno stojącego gmachu, jakim jest Wodny nóż.

Na uwagę zasługują także bohaterowie powieści: Maria, Lucy i Angel. Żyją w niezwykle ciężkich czasach, więc rzadko cieszą się spokojem. Ich codzienność, podobnie jak większości ludzi, kręci się wokół wody: mężczyzna pracuje dla kobiety zwanej Królową Kolorado, pierwsza z kobiet ma olbrzymie problemy ze stabilnością finansową, co nie pozwala jej zdobywać luksusowej, a niezbędnej do życia cieczy, druga natomiast, jako dziennikarka, opisuje przerażające skutki ekologicznej tragedii. Przez długi czas czytelnik może mieć wrażenie, że historie tej trójki wcale się nie spotkają: każdy bohater reprezentuje inny świat, kieruje się innymi pobudkami i dąży do czegoś innego. Bacigalupi radzi sobie jednak ze spleceniem trzech wątków po mistrzowsku – robi to naturalnie i swobodnie, tak że mniej czujny odbiorca może nawet nie zauważyć, iż pisarz zaczął już integrację fabuły. Misterne poprowadzenie historii poszczególnych postaci każe po raz kolejny zauważyć, jak wielką precyzją popisuje się autor – ta powieść to dobrze naoliwiony mechanizm, w którym wszystko działa dokładnie tak, jak powinno.

Wodny nóż to książka stworzona wręcz dla miłośników fantastyki bliskiego zasięgu. Wizja Bacigalupiego nie poraża rozmachem czy skalą, ale imponuje spójnością, bogactwem doskonale dopasowanych detali i precyzją, z jaką opisane zostały rządzące nią prawa. Ta powieść to idealny wybór dla każdego, kto lubi dobrze zaplanowaną literaturę.