Umierająca Ziemia. Oczy Nadświata - Jack Vance

Pewne książki po upływie kilkudziesięciu lat starzeją się, przez co ich treść oraz język nie są już tak intrygujące, jak podczas pierwszego czytania. Natomiast niektóre utwory nie dość, że nie tracą na wartości to z biegiem czasu nabierają specyficznego posmaku, a ich lektura pozwala spojrzeć na dany gatunek i jego ewolucję w całkiem inny sposób. Takim rodzajem literatury na pewno jest zbiorcze wydanie Umierającej Ziemi/Oczu Nadświata Jacka Vance’a.

Dwie części tej książki łączy jeden tylko aspekt – uniwersum, w którym mają miejsce opisane w nich wydarzenia. Umierająca Ziemia to zbiór opowiadań, przypominający strukturą przypominają … baśń - z każdego tekstu wyłania się jakiś morał. Także ich akcja kojarzy się z tym rodzajem literackim – bohaterowie rozmawiają z potworami, wszystko objęte jest pewnym umownym kodeksem zachowań, który jest respektowany. Postacie w nich to raczej figury stylistyczne, niż pełnokrwiste, skomplikowane i wielowymiarowe osobowości. Nie przeszkadza to jednak w lekturze.

Natomiast druga część, Oczy Nadświata, opowiada o przygodach Cugela, złodziejaszka i cwaniaka, który przez chciwość wpakował się w spore kłopoty i nie zawaha się przed niczym, byleby tylko osiągnąć swój cel i uratować tyłek. Okrada biedaka, nie unika złośliwego szkodzenia innym, zdradza przyjaciół, oszukuje towarzyszy, co sprawia, że udają się w morderczą podróż. Cugel to jedna z najbardziej charakterystycznych postaci tego gatunku, choć poziom jego okrucieństwa i wyrachowania jest znacznie poniżej dzisiejszych standardów.

Oba te dzieła, wymykają się specyfice fantasy i science fiction (zaklęcia, wiedza jako najwyższa magia, futurystyczne wynalazki, baśniowa charakterystyka). Tworzą podgatunek nazwany Umierającą Ziemią, w skład którego wchodzą między innymi Viriconium M. Johna Harrisona, Cieplarnia Aldissa i Księga Nowego Słońca Gene’a Wolfa. Utwory Vance’a to dzieła przełomowe dla gatunku, bo zmieniły jego obraz (niedługo po nich nastąpila też tak zwana Nowa Fala w science fiction). Choć sama struktura tych dzieł przypomina te z książek awanturniczych – pościgi, poszukiwanie artefaktów, kontakt z dzikimi plemionami, to wszystko kojarzy się raczej z Indianą Jonesem, niż fantastyką.

Umierająca Ziemia/Oczy Nadświata jest klasykiem. Książkę powinni przeczytać nie tylko Ci interesujący się przeszłością fantastyki i tego jak ewoluowała, lecz także ludzie, którzy chcą przeczytać coś niecodziennego, utwór będący jednocześnie nie do ujęcia w prostych terminach gatunkowych oraz niezbyt złożony fabularnie.

Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę