The Unreal and the Real: Selected Stories Volume One: Where on Earth

W zbiorze The Unreal and The Real: Where on Earth czytelnik ma okazję do w miarę dokładnego zapoznania się z zazwyczaj niedocenianą częścią twórczości Le Guin. A choć w zbiorze pełno tekstów raczej obszernych, to najlepiej i najmocniej wypadają dwa dość krótkie opowiadania: Direction of the Road i Gwilan's Harp. W pierwszym autorka przedstawia z perspektywy drzewa ludzkie podróżowanie (i jego postępujące wraz z rozwojem cywilizacyjnym zmiany), wchodząc także w rozważania metafizyczne na temat trwania, wieczności i śmierci; drugi to opis życia zdolnej harfiarki i jej instrumentu, a także dość krótkie i intensywnie przedstawienie ludzkiego życia. Oba te opowiadania są idealnymi dowodami na to, jak świetnie Le Guin panuje nad językiem, jak w krótkich opisach potrafi dobitnie i przejmująco opisywać uczucia (w Gwilan's Harp także proces starzenia się jest przedstawiony przepięknie).

Zbiór otwierają natomiast cztery utwory należące do tak zwanych Orsinian Tales – serii opowiadań (dochodzi do tego także powieść pod tytułem Malafrena) dziejących się w wyobrażonym państwie, Orsinii. Traktują one o codziennym życiu, namiętnościach, problemach i błędach, a także o rodzinie i więziach pomiędzy najbliższymi. Dwa z nich (A Week in the Country oraz Imaginary Countries) w znacznym stopniu koncentrują się też na życiu w państwie autorytarnym oraz wynikających z tego problemach i próbach utrzymywania wolności pomimo zakazów (szczególnie mocna jest scena zebrania się ludzi przed siedzibą władz). Część ze scen pewno okaże się w jakimś stopniu znajoma tym, którzy pamiętają życie w okolicach stanu wojennego w Polsce.

Pozostałe teksty – w zdecydowanej większości obyczajowe, niezwiązane z żadnym cyklem – podejmują głównie tematykę rodziny i tego, jak radzić sobie z codziennością z jej wieloma przejawami. Z konwencji tej wyłamuje się bodajże tylko opowiadanie Buffalo Gals, Won't You Come Out Tonight, bliska baśni opowieść o dziewczynce, która przeżyła katastrofę lotniczą i została przygarnięta przez lisicę. Ta prowadzi ją do wioski zamieszkanej przez zwierzęta – w tym momencie następuje zmiana percepcji i główna bohaterka zaczyna postrzegać je wszystkie jako ludzi o pewnych charakterystycznych cechach i zachowaniach. Dzięki temu ładnie zgrywają się w opowiadaniu symbolizm oraz myśl proekologiczna, bez popadania w dydaktyzm.

Wspólnym elementem wszystkich tekstów tego zbioru jest wspaniały, bogaty język, dzięki któremu czytanie opowiadań to nie tylko przyjemność z poznawania fabuł i odkrywania przemyśleń oraz przesłań autorki, ale także estetyczne wrażenia obcowania ze świetnie napisaną literaturą. Nie oznacza to, że pisarka popada w bełkot lub zatraca gdzieś po drodze sedno tekstów na rzecz popisów pióra. Le Guin udaje się zachować pełną funkcjonalność języka, nie zachodzi u niej przerost formy nad treścią. Z drugiej strony dla wielu osób przyzwyczajonych do jej fantastycznej twórczości całość zbioru może się dłużyć, a później wręcz męczyć podczas lektury. Spowodowane jest to naprawdę sporą liczbą długich opisów i statycznym charakterem większości opowiadań, w których nie występują żadne fajerwerki. Odradzam więc lekturę The Unreal… tym, którzy potrzebują żwawej fabuły lub zrzucających z krzeseł zwrotów akcji.

Nie zmienia to faktu, że pierwszy tom kolekcji opowiadań Le Guin (jak sama autorka pisze we wstępie, nie najlepszych, ale z jakiegoś powodu ważnych) jest wyjątkową lekturą. A choć w tym tomie fantastyki nie jest zbyt wiele, to warto się z nim zapoznać, aby zobaczyć jak autorka Ziemiomorza radzi sobie z mainstreamem.