Philip K. Dick - człowiek, który pamiętał przyszłość

Książka Peake'a podzielona jest na trzy części: biograficzną, poświęconą zdarzeniom ezoterycznym oraz swoisty dodatek dotyczący neurologii i fizjologii (bez strachu – całkowicie przyswajalny dla totalnego laika). Najważniejsza (i najbardziej obszerna) jest oczywiście pierwsza z nich.

Anthony Peake opisuje życie Philipa K. Dicka bardzo solidnie. Dowodem wielkiego wysiłku, jaki włożył w przygotowania do stworzenia biografii jest nie tylko sam tekst, ale także bardzo obszerna bibliografia, na którą składają się dziesiątki wywiadów, monografii, opracowań, notatek i innych związanych z twórcą Ubika pism. Na pochwałę zasługuje gradacja priorytetów: Człowiek, który pamiętał przyszłość nie jest zbyt obszerny, bo autor dużo miejsca poświęca najważniejszym i najciekawszym zdarzeniom z życia wielkiego pisarza, a okresy stabilizacji (zapewne najszczęśliwsze w życiu Dicka, dla czytelnika natomiast najmniej interesujące) opisuje bardzo pobieżnie. Warto dodać, że mimo takiego podejścia Peake'owi raczej udaje się zachować spójność opowieści, a książkę czyta się bardzo płynnie. Wobec pierwszej części tekstu można mieć tylko dwa drobne zarzuty. Pierwszym z nich jest niekonsekwentny stosunek autora do będącego jego tematem pisarza: przez większość czasu stara się pozostać bezstronny, jednak czasami w jego literackim głosie słychać wyraźny podziw, który nieco zaburza lekturę. Drugi jest jeszcze mniejszy: z rzadka Peake postanawia złamać chronologiczny porządek (wybiega w przód, po czym się cofa), co wprowadza do tekstu lekki chaos.

Druga część książki jest tą najmocniej odróżniającą Człowieka, który pamiętał przyszłość od setek innych biografii i zarazem zdecydowanie najbardziej kontrowersyjną. Po przedstawieniu życia Dicka autor postanawia ustosunkować się do wielu zagadkowych wydarzeń (wśród nich oczywiście słynne VALIS oraz powiązane z nim zdiagnozowanie ukrytej wady wrodzonej u syna), a jego wyjściowa teza ukryta jest w samym tytule. Sposób, w jaki to robi, pozostawia wiele do życzenia: Peake przywołuje po raz kolejny fakty, które omówił już w części biograficznej, po czym szuka dla nich nadnaturalnego wytłumaczenia. O tym, czy Dick przyszłość pamiętał, czy nie można dyskutować – śmiem twierdzić, że będzie to czas spędzony bardziej owocnie niż ten poświęcony ziewaniu nad drugą częścią książki, w której autor powtarza się i mocno nagina niektóre fakty, aby zrobić na czytelniku większe wrażenie.

Przyznam szczerze, że w związku z nudnawą, nieco naciąganą częścią drugą, do trzeciej podchodziłem bardzo ostrożnie. Na szczęście okazała się ona znacznie ciekawsza – przede wszystkim dla tych miłośników prozy Dicka, którzy od lat zastanawiają się, jak wiele jego niezwykłych pomysłów mogło być efektem kontaktów z silnymi lekami i środkami odurzającymi. Skomplikowanych terminów medycznych nie ma w tej części zbyt dużo, jest za to sporo informacji na temat zmian, jakie Dick mógł wywołać we własnym mózgu za sprawą narkotyków oraz szeroko pojętej chemii. W całej książce kilkukrotnie pojawia się także temat LSD, które długo uznawane było za podstawowe źródło inspiracji dla kalifornijskiego pisarza – z pewnością dla wszystkich miłośników jego twórczości lektura tych fragmentów okaże się satysfakcjonująca.

Philip K. Dick – człowiek, który pamiętał przyszłość to książka nierówna, ale warta polecenia każdemu fanowi wielkiego pisarza. Nie jest może biograficznym arcydziełem (ba, daleko jej do hitowego Portretu podwójnego Magdaleny Grzebałkowskiej sprzed roku), ale rzuca sporo światła na bardzo tajemniczą postać, jaką był autor Człowieka z Wysokiego Zamku czy Czasu poza czasem.