Niezwyciężone. Antologia opowiadań science fiction

Zbiorek otwiera Amazing Grace Jakuba Żulczyka, opowieść o przełomowym momencie ludzkiego rozwoju technologicznego, gdy pojawia się możliwość osiągnięcia nieśmiertelności za sprawą przesyłu ludzkiej świadomości (po śmierci biologicznego ciała) do cyfrowej rzeczywistości. W niszczonym kataklizmami i stojącym u progu zagłady świecie rządzonym przez gigantyczne korporacje Grace, umierająca na raka bizneswoman, kobieta która pozornie ma wszystko, decyduje się na ten pierwszy krok ku wieczności w nadziei, że po drugiej stronie zobaczy zmarłą córkę. To niezwykle przewrotne, smutne i skłaniające do zadumy opowiadanie, snujące rozważania nie tylko nad zagadnieniem nieśmiertelności, ale także mówiące o odwadze, determinacji i wpływie wybitnych (a czasami wręcz przeciwnie) jednostek na kierunek rozwoju całej cywilizacji.

Inkluzja Marty Kisiel także nawiązuje do motywu zagłady znanego nam świata, jednakże w tym przypadku autorka położyła nacisk na zagadnienie przetrwania i egzystencji po kataklizmie. Kisiel prezentuje przygody wiekowej Lucy, jednej z nielicznych osób pamiętającej jeszcze czasy przed katastrofą ekologiczną spowodowaną zastąpieniem wymierających pszczół przez samoreplikujące się gzy, które zamiast uratować świat zaczęły atakować ludzi i zwierzęta, doprowadzając do upadku cywilizacji. Jest to przejmująca opowieść o ciągłej walce o przeżycie, o stagnacji i braku rozwoju, prowadzących do ostatecznej degeneracji ludzkości, o wadze opowieści i potędze słów dzięki którym potrafimy zadawać pytania i co najważniejsze – szukać na nie odpowiedzi.

Kolejne w zbiorze jest Mleko przekwitłych matek Magdaleny Świerczek-Gryboś – prawdziwie lemowska wizja kosmicznego lotu pionierów, mających zasiedlić nową planetę po nieuchronnej zagładzie Ziemi. Kiedy ich lot napotyka komplikacje, protagonistka staje w obliczu czegoś potężnego i nienazwanego, co zmusza ją do rozrachunku z przeszłością i podjęcia niezwykle trudnej decyzji odnośnie losu całej ekspedycji. To opowiadanie jest chyba najbliższe twórczości Stanisława Lema z całej antologii, nie tylko tematycznie lecz również stylistycznie, a w powolnym snuciu opowieści, budowaniu napięcia, przytaczaniu migawek z przeszłości i zatarciu granicy między jawą a majakiem, wyczuwa się echa nie tylko Niezwyciężonego, ale także, a może przede wszystkim, Solaris. 

O podróży w kosmos traktuje także tekst Bartka Biedrzyckiego zatytułowany Niepokonane. Prezentuje on perypetie grupki astronautek zmierzających do uszkodzonej stacji kosmicznej orbitującej wokół Ziemi. To jedno z nielicznych opowiadań w tym tomie, które jest dość lekkie i ma idealnie wyważone proporcje opisów, dynamicznej akcji, dramatyzmu oraz humoru. Niepokonane to niezobowiązujące ale też i niebanalne science fiction, pokazujące siłę kobiet bez zbytniego moralizatorstwa i filozofowania. To także kolejna opowieść Biedrzyckiego o astronautkach, po wydanej w 2020 roku książce Zimne światło gwiazd.

O wiele bardziej skłaniającym do refleksji tekstem jest Przedjutrze Magdaleny Kucenty – poruszająca historia opłakującej śmierć córki kobiety, która zaangażowana zostaje do testowanie urządzenia umożliwiającego podróż w czasie. Ta zaskakująca i nieoczywista w odbiorze opowieść o niewyobrażalnej stracie, żałobie i odbierającej chęć do życia depresji, a także o desperacji i sile matczynego uczucia, wywiera naprawdę mocne wrażenie.

Zupełnie inny charakter ma z kolei tekst Krystyny Chodorowskiej, Kłamstwa i prognoza pogody, będący przyjemną w odbiorze obyczajową historią pokazującą trudy, a także drobne radości w życiu w świecie po dramatycznych zmianach klimatycznych. Utwór Chodorowskiej niesie ze sobą pozytywne przesłanie, mówi o sile, wytrwałości a także o tym, że tam gdzie jedna osoba byłaby skazana na nieuchronną klęskę, tam kilka osób zjednoczonych wizją wspólnego celu może przetrwać i nadal z pewną nadzieją patrzeć w przyszłość.

Obiekt Jakuba Szamałka to kolejne bardzo lemowskie opowiadanie, pod względem tematyki i klimatu nawiązujące do początku Niezwyciężonego. To jeden z możliwych scenariuszy przebiegu pierwszego kontaktu z obcą cywilizacją, gdy ludzie w obliczu minimalnej ilości danych, zdani jedynie na swoje doświadczenie i intuicję, muszą przygotować się na nawiązanie dialogu z obcymi istotami, których prawdziwe intencje i możliwości nie są znane. Autor zastanawia się co by zwyciężyło: ciekawość, pragnienie dialogu, czy też lęk przed nieznanym i początkowo poparta jedynie niejasnymi przesłankami obawa przez najgorszym możliwym obrotem spraw.

Utrzymana w klimacie urban fantasy Misja Maksymeny Romualda Pawlaka wyróżnia się spośród pozostałych pozycji w antologii pod każdym względem. W zabawny i momentami lekko ironiczny sposób opowiada o przygodach Maksymeny i jej towarzysza, kota Lumena, którzy zostali wysłani do naszego świata z misją zwiadowczą z miejsca, w którym magia jest na porządku dziennym, ułatwiając życie i rozwiązując wiele problemów cywilizacyjnych ludzkości. Ten tekst jest najbardziej dynamiczny ze wszystkich, oferuje też moment wytchnienia po poprzednich utworach zbioru – w przeważającej części dość przytłaczających. Chociaż może się kojarzyć z niezobowiązującą rozrywką, to jednak pod przykrywką zabawy przemyca niejedno interesujące zagadnienie do przemyśleń – o prawie do decydowania o sobie i popełniania błędów oraz wyciągania z nich wniosków, o bardzo często podyktowanym najlepszymi intencjami uszczęśliwianiu na siłę i niszczeniu tego co unikalne w imię postępu oraz większego dobra.

Niezwyciężone zamyka Złodziejka czasu Ewy Białołęckiej – kolejna przewrotna opowieść z twistem fabularnym, łącząca w sobie science fiction z kryminałem. Jego bohaterką jest pewna niezwykle inteligentna kobieta, mająca odwagę tworzyć dalekosiężne plany, których realizacja odwleczona jest w czasie nie o lata czy dekady, ale o całe stulecia. To zaskakujący, nieoczywisty w interpretacji tekst, snujący rozważania na temat potencjalnych korzyści płynących z nieśmiertelności, a także związanych z tym konsekwencji oraz całkiem łatwych do przewidzenia zagrożeń dla całej cywilizacji.

Niezwyciężone to antologia pełna niebanalnych, trzymających bardzo dobry poziom opowiadań. Każdy z autorów trochę inaczej podszedł do punktu wyjścia w postaci twórczości Stanisława Lema, lecz w przeważającej części łączy ich zaduma nad przyszłością ludzkiej cywilizacji, kierunkiem w jakim podąży jej dalszy rozwój, a także wyzwaniami na jej drodze. Teksty zebrane w zbiorze skłaniają do przemyśleń, a ich wydźwięk daleki jest od optymistycznego (z pewnymi wyjątkami oczywiście), dlatego też trudno zakwalifikować Niezwyciężone do kategorii "lekkie, łatwe i przyjemne", jednakże z pewnością każdy czytelnik znajdzie tu coś dla siebie, a podczas lektury nikomu nie grozi nuda.