Nexus, Crux

Ludzki umysł 2.0

Autor: Krystian 'Kaelder_Dherven' Karolak

Nexus, Crux
Marzeniem człowieka jest przekroczenie wcześniej ustalonych granic i wykorzystanie ukrytych możliwości własnego umysłu. Dotychczas przekonywano, że ludzki mózg potrafi wykorzystać jedynie niewielki procent pełni swoich możliwości, a odblokowanie ukrytego potencjału może okazać się obecnie niemożliwe. Ramez Naam poszedł jednak o krok dalej, umiejscawiając akcję swojej trylogii w świecie przyszłości, gdzie wyzwoleniem dla ograniczonego umysłu staje się specjalny nanonarkotyk zwany Nexusem.

Akcja dwóch pierwszych części trylogii Nexus, zatytułowanych kolejno Nexus i Crux, rozgrywa się w latach 40. XXI wieku. Nasza cywilizacja weszła na całkowicie nowy poziom wykorzystywania ludzkiego umysłu, a coraz większe zainteresowanie wśród naukowców zaczęła wzbudza możliwość poznania i „dotknięcia” umysłu drugiej osoby. Szansę tę wykorzystuje Kaden Lane, który wraz z grupą swoich przyjaciół postanawia poszerzyć możliwości Nexusa. Ich wspólny wysiłek zaowocuje stworzeniem specjalnego oprogramowania pozwalającego każdemu użytkownikowi na posługiwanie się swoim umysłem niczym komputerem. Każdorazowe zażycie specyfiku pozwala na otwieranie okien, kopiowanie danych, wydawanie poleceń w taki sposób, by nikt tego nie widział ani nie słyszał. Naukowcom przyświecają rzecz jasna szlachetne cele oraz nadzieje, by uczynić świat lepszym. Ich ideały jednak zderzają się z nie tak różową rzeczywistością w momencie, gdy zostają zatrzymani przez Agencję Bezpieczeństwa Narodowego (ERD). Chcąc ochronić swoich przyjaciół przed długoletnimi wyrokami więzienia, Kaden podejmuje się szpiegowania dla instytucji rządowej, tym bardziej, że jako jeden z niewielu ludzi posiada bogatą wiedzę o Nexusie. W trakcie misji towarzyszy mu agentka ERD posiadającą liczne tożsamości, lecz najczęściej przedstawiająca się jako Samara, Samantha lub Robyn. Zadanie okazuje się śmiertelnie niebezpieczne i wypełnione nieoczekiwanymi pułapkami, z którymi bohaterowie będą zmuszeni się zmierzyć.

W drugiej części posuwamy się natomiast w czasie o niespełna rok, by być świadkami tego, jak Kaden Lane wraz z towarzyszami udostępniają ulepszoną wersją Nexusa. Okazuje się jednak, że świętowanie przez nich sukcesu nie trwa zbyt długo, a wprowadzenie nanonarkotyku do szerszego obiegu doprowadza do przeistoczenia się Stanów Zjednoczonych w państwo policyjne kontrolujące swych obywateli. Tymczasem Front Wyzwolenia Postludzi odnajduje lukę w zabezpieczeniach systemu operacyjnego, dzięki czemu przejmuje kontrolę nad użytkownikami Nexusa, zmieniając ich w żywe bomby. Dochodzi wkrótce do serii zamachów na politycznych przywódców Ameryki, które doprowadzają do wybuchu masowej paniki i ogólnej niechęci w stosunku do zaszczepionych. Lane będzie zmuszony powstrzymać narastające niepokoje zanim dojdzie do tragedii. Na jego drodze stanie jednak wiele organizacji światowych polujących na bohatera, w tym birmański potentant biznesowy imieniem Shiva. 

Książka, mimo bardzo interesującej tematyki, nie jest do końca wolna od wad mogących wydać się dla czytelników mniej lub bardziej uciążliwymi. Jedną z nich może być zbyt częste operowanie terminami naukowymi, które ciężko jest zrozumieć zwykłemu człowiekowi. Epatowanie terminologią nie powinno jednak nikogo dziwić zważywszy na to, że Ramez Naam jest profesjonalnym technologiem i dołożył wszelkich starań, aby niektóre zjawiska były odpowiednio wyjaśnione w jego książkach. Co ciekawe, otrzymał on także nagrodę im. H.G. Wellsa za Zasługi dla transhumanizmu. Swego czasu był też zaangażowany w prace nad Microsoft Internet Explorerem oraz Outlookiem. To razem wyjaśnia, dlaczego mamy w powieściach takie nagromadzenie żargonu, które wydaje się nie pomagać czytelnikowi.

Na duży plus zasługuje styl prowadzenia narracji, który w obu powieściach jest bardzo interesujący. Wyróżnia się zwłaszcza umiejętne zmienianie stylu pisania oraz sposobu kreowania opisów "w trakcie", które doskonale oddają określone stany świadomości bohaterów. Same postacie zarysowane przez autora mogą być odczytywane jako nośniki określonych postaw i wartości moralnych, a ich decyzje wykraczają poza tradycyjne pojmowanie w kategoriach tego, co jest dobre czy złe. Przełamanie schematu bohaterów czarno-białych i zarysowanie wątków politycznych, szpiegowskich czy chociażby naukowo-technologicznych, sprawia, że otrzymujemy zwartą i dobrze obmyślaną konstrukcję fabularną. Nie brakuje też w książce szybkiego tempa oraz zaskakujących zwrotów akcji, które są ujęte w dosyć krótkich, ale przemyślanych zdaniach. Jeśli natomiast chodzi o dialogi, to są one mocno zindywidualizowane i niezwykle charakterystyczne dla poszczególnych postaci oraz profesji przez nich wykonywanych. Dzięki zastosowaniu takich zabiegów otrzymujemy bohaterów interesujących, których można polubić. Czytelnik ma również możliwość zrozumienia ich motywacji, podejmowanych przez nich decyzji oraz problemów, z jakimi się zmagają. Wśród takich postaci, obok których nie sposób jest przejść obojętnie, warto chociażby wymienić Kadena Lane’a. To osoba działająca z pobudek szlachetnych, odpowiedzialna za swoje działania oraz posiadająca umysł naukowca głodnego wiedzy, który będzie zmuszony ponieść konsekwencje swoich czynów. Cały świat stworzony przez Rameza Naama jest natomiast pod wieloma względami dopracowany, spójny i kompletny. Dzięki temu można dostrzec to, jak wielki wpływ na różne sfery egzystencji człowieka ma tytułowy nanonarkotyk. Okazuje się doprowadzać do przełomów w realizacji terapii różnych schorzeń psychicznych, a nawet wskazuje na możliwość dotknięcie przez buddyjskich mnichów ideału jedności w pustce.

Reasumując, pierwsza część trylogii Nexus jako literacki debiut Rameza Naama prezentuje się znakomicie i jest swoistymi powiewem świeżości w swoim gatunku. Kolejny tom idzie nawet o krok dalej kładąc większy nacisk na psychologiczny rozwój bohaterów. Pojawiają się  tu również pytania o ludzką naturę, przeplatane gotowymi rozwiązaniami przytaczanymi przez autora i odwołującymi się chociażby do filozofii Dalekiego Wschodu czy ideą państwa policyjnego zarysowaną m.in. u George’a Orwella, Aldoisa Huxleya czy Philipa K. Dicka. W recenzowanych pozycjach z pewnością znajdą coś dla siebie zarówno miłośnicy literatury fantastycznej, jak i osoby zainteresowane kwestiami moralności i istotą człowieczeństwa, wpływem technologii na nasze życie oraz intrygami szpiegowskimi.