» Recenzje » Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet , Dziewczyna, która igrała z ogniem, Zamek z piasku, który runął - Stieg Larsson
Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet , Dziewczyna, która igrała z ogniem, Zamek z piasku, który runął - Stieg Larsson
Trylogia Millenium Stiega Larssona osiągnęła niebotyczny sukces wydawniczy na całym świecie – w samej Polsce sprzedano milion egzemplarzy, pierwsza część doczekała się ekranizacji w Hollywood, powieści polecają celebryci, zaś cały cykl obwoływany jest już klasyką kryminałów i kontynuacją najlepszych tradycji szwedzkiej literatury w tym gatunku.
Historia trylogii Millenium koncentruje się wokół Mikaela Blomkvista, dziennikarza śledczego, i Lisbeth Salander. W pierwszej części (Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet) para ta próbuje rozwiązać zagadkę zaginięcia wnuczki jednego ze szwedzkich magnatów przemysłowych, a w kolejnych dwóch (Dziewczyna, która igrała z ogniem oraz Zamek z piasku, który runął) mierzy się z tajemniczą przeszłością Salander i procederem handlu kobietami, który przekształca się w dochodzenie nad nadużyciami władzy przez agentów rządowych (na co Szwedzi wydają się szczególnie uczuleni).
Pierwszym zaskoczeniem podczas lektury okazał się fakt, że tak naprawdę cykl ten niewiele ma wspólnego z klasycznym kryminałem, czyli z twórczością między innymi Arthura Conan Doyle'a, Agathy Christie czy Raymonda Chandlera. Brak tutaj rozwiązywania zagadki polegającego na dedukcji i wysnuwaniu wniosków na podstawie znaczących, ale nieoczywistych dowodów, co u powyższych autorów prowadzi do rozwikłania danej sprawy. Praca bohaterów Larssona polega natomiast na bardzo dokładnym zbieraniu informacji, które jednoznacznie, czarno na białym, określają kto ma rację, kto, co i dlaczego zrobił – brakuje tutaj możliwości podążania (choćby końcowego, po rozwiązaniu zagadki) za tokiem myślenia "detektywa". Dochodzi tutaj również irytujące rozwiązanie fabularne zastosowane przez Larssona, dzięki któremu nie ma na świecie danych, do których grupa Blomkvista nie jest w stanie dotrzeć – odziera to dodatkowo całe rozwiązywanie sprawy z niepewności, czy bohaterom uda się dotrzeć do obciążających dowodów, czy też poniosą porażkę. Pod tym względem szczególnie rozczarowuje pierwszy tom, który, w warstwie kryminalnej, jest jedynie wertowaniem starych archiwów i szczęśliwym napatoczeniem się na ostateczną wskazówkę.
Bardzo dobrze natomiast wypada tło obyczajowe cyklu. Autor szczegółowo i skrupulatnie opisuje życie bohaterów, ich upodobania, zajęcia oraz to, czym się interesują. Wiele miejsca poświęca również samej Szwecji i jej specyfice, począwszy od rodzajów ukazujących się gazet, przez panujące poglądy polityczne i istniejące partie po wygląd i specyfikę miejsc/rejonów, w których dzieje się akcja. Dokładnie opisane są również relacje bohaterów – nie tylko tych głównych, ale także drugo- a czasem i trzecioplanowych, co, momentami, niepotrzebnie rozwleka i zwalnia tempo akcji oraz zasypuje czytelnika informacjami niekoniecznie rzutującymi na rozwój fabuły. Można wręcz powiedzieć, że cała trylogia to jedna wielka powieść obyczajowa z elementami sensacji/thrillera/kryminału, ponieważ to elementom tej pierwszej autor poświęcił najwięcej czasu i miejsca na kartach książek.
Równie wiele miejsca Larsson poświęca dwójce głównych bohaterów, choć poznaje się ich oraz ich historie w całkiem odmienny sposób. Blomkvist, były wojskowy, a obecnie dziennikarz śledczy, jest kreacją otwartą – autor podaje o nim informacje na bieżąco, uzupełniając je faktami z jego przeszłości. To odważny, impulsywny, wygadany ale niepoukładany facet, wierzący w pewne reguły i starający się według nich postępować. Choć nie jest atrakcyjny zewnętrznie, nie ma problemów z uwodzeniem kobiet, a pomimo wiecznych kłopotów z utrzymaniem kondycji fizycznej, zaskakuje sprawnością oraz umiejętnością zachowania zimnej krwi. Wydaje się nie mieć wad i nie popełnia większych pomyłek w całej trylogii – istny, męski ideał (co w tych powieściach jest ewenementem, ale o tym później). Z kolei kwestia Lisbeth Salander wygląda zupełnie inaczej. W pierwszym tomie stanowi sporą zagadkę, wiadomo tylko, że jest aspołeczna, miała wcześniej kłopoty z prawem i domniemane problemy psychiatryczne, posiada również kilka niesamowitych umiejętności, ale cała jej przeszłość jest objęta milczeniem. W drugim tomie na jaw wychodzą główne epizody z jej traumatycznego dzieciństwa, będące przyczyną problemów w dorosłym życiu. I o ile kreacja Blomkvista, choć nie do końca przekonująca z powodu wyidealizowania bohatera, wydaje się spójna i logiczna, o tyle główna żeńska postać Millenium jest postacią sprzeczną – wyizolowana i prezentowana jako socjopatka niezdolna do normalnych relacji, łaknie ciepła męskich uczuć i, oczywiście, zakochuje się w głównym bohaterze, co nigdy wcześniej, oczywiście, jej się nie przydarzyło. Posiada niesamowite umiejętności komputerowe, ponadprzeciętną inteligencję, ale zdarzają się jej także bardzo głupie wpadki. Ponadto cała jej obcość i tajemniczość kończą się w drugiej części serii, kiedy to częściej staje się narratorem – okazuje się wówczas, że jej poza kobiety odrzuconej jest kaprysem małej dziewczynki, nie chce bowiem wchodzić w bliższe relacje z innymi ludźmi, bo są, jej zdaniem, głupi i ciekawscy, a w kontaktach oczekują zawsze czegoś w zamian.
Kolejną charakterystyczną cechą prozy Larssona jest podział na dobro i zło, który prawie jednolicie przebiega wzdłuż podziału płciowego. Wszyscy źli i negatywni bohaterowie to biali, heteroseksualni mężczyźni, zaprezentowani jako zwyrodnialcy chcący krzywdzić i wykorzystywać kobiety, lub chociaż będący stereotypowymi szowinistycznymi świniami, nie wierzącymi w to, że płeć piękna nadaje się do czegoś więcej niż stanie przy garach. Oczywiście, jest też kilku pozytywnych bohaterów męskich (Blomkvist i paru innych), ale znacząca większość przedstawiona została negatywnie w roli agresorów względem kobiet, te zaś ukazano w powieściach jako ofiary męskiego terroru. Wątkiem przewodnim całej serii jest męski spisek, mający na celu chronić bydlaka, który skrzywdził główną bohaterkę oraz jej matkę (w ostatnim tomie niektóre żeńskie postacie przejmują inicjatywę i biorą czynny udział w mszczeniu się na męskich prześladowcach, wcześniej jedynie Lisbeth stara się bronić). Wynika to na pewno z faktu, że jedną z głównych tematyk trylogii jest kwestia przemocy i wykorzystywania kobiet, ale w takim ujęciu problem stał się zbyt przejaskrawiony.
W kwestii bohaterów razi również bierność tych negatywnych. We wszystkich trzech powieściach w zasadzie nie reagują na działania protagonistów, są statyczni (wyjątkiem jest finał pierwszej części) i pasywni. Szczególnie widać to w ostatnim tomie, kiedy tajna grupa, składająca się ponoć z asów wywiadu i osób inteligentnych ze sporym doświadczeniem, po działaniach wstępnych nagle znika na praktycznie całą powieść i bezkrytycznie da się nabierać na dość proste wybiegi bohaterów pozytywnych – a kiedy jest już za późno, żeby cokolwiek uratować, decyduje się na desperackie rozwiązania. To oraz nadzwyczajne szczęście głównych postaci irytuje tym bardziej, że Larsson próbuje kreować wiarygodny świat.
Całość wypada przyzwoicie (jeżeli miałbym oceniać tomy osobno, to pierwszy najlepszy, kolejne coraz słabsze), ale trudno mi zrozumieć masowe zachwyty i modę na "szwedzkie kryminały", którą ponoć ta niezbyt kryminalna seria zapoczątkowała. Larsson posiada łatwość opowiadania historii i obudowywania jej w szczegóły, porusza też ważny, nie tylko w Szwecji, problem przemocy na kobietach, ale wykończenie pozostawia wiele do życzenia. Jednym z największych problemów tej trylogii jest jej objętość – nagromadzenie drugo- i trzecioplanowych postaci, wątków oraz wydarzeń rozdmuchuje cykl do ponad dwóch i pół tysiąca stron, z których spora część to sceny mało dynamiczne, lub wręcz statyczne, w większym stężeniu nużące czytelnika.
Tytuł: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet (Män som hatar kvinnor)
Cykl: Millennium
Tom: 1
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Beata Walczak-Larsson
Wydawca: Czarna Owca
Data wydania: listopad 2008
Liczba stron: 640
ISBN-13: 978-83-7554-059-8
Oprawa: miękka
Wymiary: 135 x 210 mm
Cena: 39,90 zł
Tytuł: Dziewczyna, która igrała z ogniem (Flickan som lekte med elden)
Cykl: Millennium
Tom: 2
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Paulina Rosińska
Wydawca: Czarna Owca
Data wydania: maj 2009
Liczba stron: 720
ISBN-13: 978-83-7554-090-1
Oprawa: miękka
Wymiary: 135 x 210 mm
Cena: 44,90 zł
Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę
____________________________
Historia trylogii Millenium koncentruje się wokół Mikaela Blomkvista, dziennikarza śledczego, i Lisbeth Salander. W pierwszej części (Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet) para ta próbuje rozwiązać zagadkę zaginięcia wnuczki jednego ze szwedzkich magnatów przemysłowych, a w kolejnych dwóch (Dziewczyna, która igrała z ogniem oraz Zamek z piasku, który runął) mierzy się z tajemniczą przeszłością Salander i procederem handlu kobietami, który przekształca się w dochodzenie nad nadużyciami władzy przez agentów rządowych (na co Szwedzi wydają się szczególnie uczuleni).
Pierwszym zaskoczeniem podczas lektury okazał się fakt, że tak naprawdę cykl ten niewiele ma wspólnego z klasycznym kryminałem, czyli z twórczością między innymi Arthura Conan Doyle'a, Agathy Christie czy Raymonda Chandlera. Brak tutaj rozwiązywania zagadki polegającego na dedukcji i wysnuwaniu wniosków na podstawie znaczących, ale nieoczywistych dowodów, co u powyższych autorów prowadzi do rozwikłania danej sprawy. Praca bohaterów Larssona polega natomiast na bardzo dokładnym zbieraniu informacji, które jednoznacznie, czarno na białym, określają kto ma rację, kto, co i dlaczego zrobił – brakuje tutaj możliwości podążania (choćby końcowego, po rozwiązaniu zagadki) za tokiem myślenia "detektywa". Dochodzi tutaj również irytujące rozwiązanie fabularne zastosowane przez Larssona, dzięki któremu nie ma na świecie danych, do których grupa Blomkvista nie jest w stanie dotrzeć – odziera to dodatkowo całe rozwiązywanie sprawy z niepewności, czy bohaterom uda się dotrzeć do obciążających dowodów, czy też poniosą porażkę. Pod tym względem szczególnie rozczarowuje pierwszy tom, który, w warstwie kryminalnej, jest jedynie wertowaniem starych archiwów i szczęśliwym napatoczeniem się na ostateczną wskazówkę.
Bardzo dobrze natomiast wypada tło obyczajowe cyklu. Autor szczegółowo i skrupulatnie opisuje życie bohaterów, ich upodobania, zajęcia oraz to, czym się interesują. Wiele miejsca poświęca również samej Szwecji i jej specyfice, począwszy od rodzajów ukazujących się gazet, przez panujące poglądy polityczne i istniejące partie po wygląd i specyfikę miejsc/rejonów, w których dzieje się akcja. Dokładnie opisane są również relacje bohaterów – nie tylko tych głównych, ale także drugo- a czasem i trzecioplanowych, co, momentami, niepotrzebnie rozwleka i zwalnia tempo akcji oraz zasypuje czytelnika informacjami niekoniecznie rzutującymi na rozwój fabuły. Można wręcz powiedzieć, że cała trylogia to jedna wielka powieść obyczajowa z elementami sensacji/thrillera/kryminału, ponieważ to elementom tej pierwszej autor poświęcił najwięcej czasu i miejsca na kartach książek.
Równie wiele miejsca Larsson poświęca dwójce głównych bohaterów, choć poznaje się ich oraz ich historie w całkiem odmienny sposób. Blomkvist, były wojskowy, a obecnie dziennikarz śledczy, jest kreacją otwartą – autor podaje o nim informacje na bieżąco, uzupełniając je faktami z jego przeszłości. To odważny, impulsywny, wygadany ale niepoukładany facet, wierzący w pewne reguły i starający się według nich postępować. Choć nie jest atrakcyjny zewnętrznie, nie ma problemów z uwodzeniem kobiet, a pomimo wiecznych kłopotów z utrzymaniem kondycji fizycznej, zaskakuje sprawnością oraz umiejętnością zachowania zimnej krwi. Wydaje się nie mieć wad i nie popełnia większych pomyłek w całej trylogii – istny, męski ideał (co w tych powieściach jest ewenementem, ale o tym później). Z kolei kwestia Lisbeth Salander wygląda zupełnie inaczej. W pierwszym tomie stanowi sporą zagadkę, wiadomo tylko, że jest aspołeczna, miała wcześniej kłopoty z prawem i domniemane problemy psychiatryczne, posiada również kilka niesamowitych umiejętności, ale cała jej przeszłość jest objęta milczeniem. W drugim tomie na jaw wychodzą główne epizody z jej traumatycznego dzieciństwa, będące przyczyną problemów w dorosłym życiu. I o ile kreacja Blomkvista, choć nie do końca przekonująca z powodu wyidealizowania bohatera, wydaje się spójna i logiczna, o tyle główna żeńska postać Millenium jest postacią sprzeczną – wyizolowana i prezentowana jako socjopatka niezdolna do normalnych relacji, łaknie ciepła męskich uczuć i, oczywiście, zakochuje się w głównym bohaterze, co nigdy wcześniej, oczywiście, jej się nie przydarzyło. Posiada niesamowite umiejętności komputerowe, ponadprzeciętną inteligencję, ale zdarzają się jej także bardzo głupie wpadki. Ponadto cała jej obcość i tajemniczość kończą się w drugiej części serii, kiedy to częściej staje się narratorem – okazuje się wówczas, że jej poza kobiety odrzuconej jest kaprysem małej dziewczynki, nie chce bowiem wchodzić w bliższe relacje z innymi ludźmi, bo są, jej zdaniem, głupi i ciekawscy, a w kontaktach oczekują zawsze czegoś w zamian.
Kolejną charakterystyczną cechą prozy Larssona jest podział na dobro i zło, który prawie jednolicie przebiega wzdłuż podziału płciowego. Wszyscy źli i negatywni bohaterowie to biali, heteroseksualni mężczyźni, zaprezentowani jako zwyrodnialcy chcący krzywdzić i wykorzystywać kobiety, lub chociaż będący stereotypowymi szowinistycznymi świniami, nie wierzącymi w to, że płeć piękna nadaje się do czegoś więcej niż stanie przy garach. Oczywiście, jest też kilku pozytywnych bohaterów męskich (Blomkvist i paru innych), ale znacząca większość przedstawiona została negatywnie w roli agresorów względem kobiet, te zaś ukazano w powieściach jako ofiary męskiego terroru. Wątkiem przewodnim całej serii jest męski spisek, mający na celu chronić bydlaka, który skrzywdził główną bohaterkę oraz jej matkę (w ostatnim tomie niektóre żeńskie postacie przejmują inicjatywę i biorą czynny udział w mszczeniu się na męskich prześladowcach, wcześniej jedynie Lisbeth stara się bronić). Wynika to na pewno z faktu, że jedną z głównych tematyk trylogii jest kwestia przemocy i wykorzystywania kobiet, ale w takim ujęciu problem stał się zbyt przejaskrawiony.
W kwestii bohaterów razi również bierność tych negatywnych. We wszystkich trzech powieściach w zasadzie nie reagują na działania protagonistów, są statyczni (wyjątkiem jest finał pierwszej części) i pasywni. Szczególnie widać to w ostatnim tomie, kiedy tajna grupa, składająca się ponoć z asów wywiadu i osób inteligentnych ze sporym doświadczeniem, po działaniach wstępnych nagle znika na praktycznie całą powieść i bezkrytycznie da się nabierać na dość proste wybiegi bohaterów pozytywnych – a kiedy jest już za późno, żeby cokolwiek uratować, decyduje się na desperackie rozwiązania. To oraz nadzwyczajne szczęście głównych postaci irytuje tym bardziej, że Larsson próbuje kreować wiarygodny świat.
Całość wypada przyzwoicie (jeżeli miałbym oceniać tomy osobno, to pierwszy najlepszy, kolejne coraz słabsze), ale trudno mi zrozumieć masowe zachwyty i modę na "szwedzkie kryminały", którą ponoć ta niezbyt kryminalna seria zapoczątkowała. Larsson posiada łatwość opowiadania historii i obudowywania jej w szczegóły, porusza też ważny, nie tylko w Szwecji, problem przemocy na kobietach, ale wykończenie pozostawia wiele do życzenia. Jednym z największych problemów tej trylogii jest jej objętość – nagromadzenie drugo- i trzecioplanowych postaci, wątków oraz wydarzeń rozdmuchuje cykl do ponad dwóch i pół tysiąca stron, z których spora część to sceny mało dynamiczne, lub wręcz statyczne, w większym stężeniu nużące czytelnika.
Tytuł: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet (Män som hatar kvinnor)
Cykl: Millennium
Tom: 1
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Beata Walczak-Larsson
Wydawca: Czarna Owca
Data wydania: listopad 2008
Liczba stron: 640
ISBN-13: 978-83-7554-059-8
Oprawa: miękka
Wymiary: 135 x 210 mm
Cena: 39,90 zł
Tytuł: Dziewczyna, która igrała z ogniem (Flickan som lekte med elden)
Cykl: Millennium
Tom: 2
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Paulina Rosińska
Wydawca: Czarna Owca
Data wydania: maj 2009
Liczba stron: 720
ISBN-13: 978-83-7554-090-1
Oprawa: miękka
Wymiary: 135 x 210 mm
Cena: 44,90 zł
Mają na liście życzeń: 0
Mają w kolekcji: 10
Obecnie czytają: 0
Dodaj do swojej listy:
lista życzeń
kolekcja
obecnie czytam
Mają w kolekcji: 10
Obecnie czytają: 0
Dodaj do swojej listy:
lista życzeń
kolekcja
obecnie czytam
Tytuł: Zamek z piasku, który runął (Luftslottet som sprängdes ))
Cykl: Millennium
Tom: 3
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Alicja Rosenau
Wydawca: Czarna Owca
Miejsce wydania: Warszawa
Data wydania: 2010
Liczba stron: 784
Oprawa: miękka
Format: 135 x 210 mm
ISBN-13: 978-83-7554-127-4
Cena: 49,99 zł
Cykl: Millennium
Tom: 3
Autor: Stieg Larsson
Tłumaczenie: Alicja Rosenau
Wydawca: Czarna Owca
Miejsce wydania: Warszawa
Data wydania: 2010
Liczba stron: 784
Oprawa: miękka
Format: 135 x 210 mm
ISBN-13: 978-83-7554-127-4
Cena: 49,99 zł
Tagi:
Dziewczyna która igrała z ogniem | Mężczyźni którzy nienawidzą kobiet | Millennium | Stieg Larsson | Zamek z piasku który runął