Gniazdo

Wydaje się, że w życiu Azy wszystko wróciło do normy: Zal i Dai są uwięzieni, ona sama wróciła na Ziemię i, choć musi kryć się pod przybranym nazwiskiem (i w przybranym ciele), to nie musi już – teoretycznie – obawiać się o własne bezpieczeństwo. Jason twierdzi, że jej beztroska jest całkowicie nieuzasadniona – i słusznie, bo Magonia nie zapomni o swojej Wybranej.

W Gnieździe nie ma już tego, co najbardziej podobało mi się w poprzedniej części: rozbudowanej warstwy obyczajowej. Po swoich podniebnych przygodach Aza wraca na Ziemię, ale Headley już nie zajmuje się jej szkolnymi doświadczeniami. Teraz zwyczajne życie głównych bohaterów opiera się na dwóch filarach: będącej źródłem ich siły miłości, oczywistej już dla obojga (w przeciwieństwie do sytuacji z Magonii) oraz mieszance strachu i ekscytacji związanej ze światem podniebnych statków. Gniazdo nie jest już nawet w najmniejszym stopniu opowieścią o rodzinie Boyle'ów i o nadchodzącej śmierci ich córki; to zdecydowanie bardziej konwencjonalne young adult.

Trzeba natomiast przyznać, że autorka nie zasypia gruszek w popiele, jeśli chodzi o rozwój fantastycznych elementów swojego świata. Pozytywne wrażenia robią więzienia agencji REJA, w których znajduje się dużo więcej nadnaturalnych stworzeń niż można by się spodziewać po poprzednim tomie. Zwłaszcza, że Magonia dosyć monotematycznie skupiała się wokół lotu, ptaków i zjawisk pogodowych. Tymczasem w Gieździe już krótki epizod z mandragorą udowadnia, że pisarka nie tylko jest zdolna zaskoczyć czytelnika efektownymi obrazami, ale potrafi też pogłębić wizerunek poszczególnych istot. To wszystko jednak blednie, kiedy na scenę wkracza Stado – postać, którą w kontekście świata przedstawionego rozpatrywać można jako rewolucję. Nie tylko modyfikuje zasady rządzące magią, okazuje się też zdecydowanie najciekawszym bohaterem pod względem psychologicznym – targające nim sprzeczne uczucia udało się Headley doskonale oddać. Pisarka dziękuje za tę postać Chinie Miéville'owi i słusznie, bo Stado wyraźnie nosi odcisk jego niezwykle bogatej wyobraźni. Przy tym wszystkim należy pamiętać, że autorka w tym tomie nie buduje od zera – ma już bardzo solidny, wylany w poprzedniej części fundament (przede wszystkim szalenie widowiskowych magów).

W opozycji do wyjątkowo głębokiego jak na young adult Stada (i jego skomplikowanej przeszłości) postawić można to, co dzieje się między Jasonem a Azą. W pierwszym tomie Headley zręcznie opisała zawstydzenie i poczucie niezręczności towarzyszące pierwszej miłości – w drugim już tego nie ma. W zamian czytelnik dostaje całą serię potknięć oraz towarzyszącego im gniewu. Problem w tym, że autorka popada w banał: o ile w Magonii konwencja nastoletniego romansu była potraktowana z humorem i wrażliwością (potrzebną ze względu na śmiertelną chorobę Azy), to w Gnieździe wszystko jest bardzo poważne, a w swoim patosie aż odrzucające. Sytuacji nie poprawia fakt, że Jason zawsze popełnia błędy, natomiast Aza zawsze robi wszystko po swojemu – tak głębokie podporządkowanie schematowi wprowadza do powieści burzący podniosłą atmosferę element slapsticku.

Zawiodłem się na Gnieździe. Choć nie jestem fanem young adult, to Magonia bardzo mi się podobała – głównie za sprawą tego, że Headley udało się zarazem pozostać w ramach konwencji oraz przemycić coś swojego i w dodatku ważnego. W kontynuacji udanie rozwija wątki fantastyczne, ale kwestie obyczajowe porzuca prawie zupełnie, pozostawiając tylko nastoletni romans. Miłośnicy pierwszej części pewnie spędzą przy niej kilka przyjemnych godzin, bo czyta się to dobrze, ale rozczarowanie czai się w cieniu cały czas.