Fizjonomika i W labiryncie pamięci - Jeffrey Ford

Cley jest fizjonomistą pierwszej klasy. Za pomocą specjalistycznych przyrządów bada ludzi i na podstawie danych biometrycznych potrafi określić osobowość analizowanego obiektu, przewidzieć jego przyszłe zachowania, oszacować predyspozycje do kłamstwa, kradzieży, a nawet morderstwa. Opis jego profesji przywodzi na myśl teorie hitlerowców o rasie panów, do której przynależeć mogli tylko ludzie posiadający pewne szczególne cechy fizjonomiczne. Ford rozszerza jednak te rozważania i porusza w Fizjonomice także kwestie predestynacji, decydowania człowieka o własnym losie, wreszcie możliwości zmiany narzuconego nam przeznaczenia, co znajduje wydźwięk w desperackiej próbie odmienienia losu poprzez operację plastyczną.

W labiryncie pamięci z kolei odchodzi od tych zagadnień i skupia się na funkcjonowaniu ludzkiej pamięci. Ford wysyła Cleya w podróż do umysłu jego dawnego mistrza: ogarniętego żądzą wiedzy Drachtona Nadolnego – wielkiego maga i naukowca, twórcy Dobrze Skonstruowanego Miasta. Kreując fantastyczną krainę (wyspę pośród morza rtęci), mającą symbolizować jaźń pogrążonego w śpiączce tyrana, autor starał się nadać materialną formę nieuchwytnym dla narzędzi nauki procesom, jak na przykład powstawaniu nowych idei (zbierająca informacje Aport). W kontynuacji Fizjonomiki także nie był monotematyczny: w drugiej części cyklu znajdziemy rozważania na temat akceptacji przez społeczeństwo i możliwości zmienienia samego siebie, zignorowania własnej natury i wtopienia się w tłum (udomowiony demom, odmieniony Nadolny).

Wszystko to Ford podaje nam w bardzo oszczędnej formie. Akcja posuwa się naprzód krok po kroku, od jednego punktu do drugiego, nie meandrując między wątkami pobocznymi; wszelkie lokacje zdają się być z kolei tworzone na potrzeby chwili – o geografii opisywanego świata wiemy niewiele, a jedyne opisy dotyczą tych miejsc, które odwiedza główny bohater. Również w doborze słów Fordowi zdawała się przyświecać zasada: "mniej znaczy więcej" i zamiast kwiecistych i rozbudowanych metafor otrzymujemy rzeczowe i klarowne opisy, miejscami przypominające naukowe sprawozdania. Widoczne jest to w szczególności w scenach erotycznych, niejako z definicji będących pełnymi emocji, w których pojawiają się zwroty takie jak: "akt płciowy" i "penetracja". Seksualność bohaterów jest zresztą w powieściach silnie eksponowana; Cley jest przez to bardziej ludzki, ale też mniej doskonały (niekiedy ulega żądzy, która przyćmiewa jego myśli).

W efekcie otrzymujemy nie powieść fantastyczną, ale ekstrakt, zawierający w sobie jedynie to, co absolutnie niezbędne; a wszystko dobrane z iście aptekarską precyzją, nigdy w nadmiarze. Czyste idee. Klarowny, niezakłócony zbędnym sztafażem i wartką akcją przekaz. Esencję tego, co w literaturze najlepsze. Zupełnie jakby Ford nie chciał trwonić sił i skupiał je na kluczowych elementach, jakby ogniskował wyobraźnię. Dzięki temu to, co decyduje się wykreować, prezentuje się wyśmienicie, olśniewa oryginalnością (ocean rtęci, miasto demonów).

Tytuł: Fizjonomika (The Physiognomy)
Cykl: Cley
Tom: 1
Autor: Jeffrey Ford
Tłumaczenie: Iwona Michałowska
Wydawca: Solaris
Miejsce wydania: Stawiguda
Data wydania: 21 września 2007
Liczba stron: 232
Oprawa: miękka
ISBN-13: 978-83-89951-89-2
Cena: 31,90 zł Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę