Fantastyczny Kraków

Co tam fantastyka o Krakowie?

Autor: Bartłomiej 'baczko' Łopatka

Fantastyczny Kraków
Trzy lata temu pojawiła się Fantastyczna Warszawa Pawła Dunina-Wąsowicza, opisująca wizje naszej stolicy w literaturze fantastycznej. W grudniu 2013 natomiast ukazał się, bez  większych reklam ani zapowiedzi, Fantastyczny Kraków tego samego autora. Ostatnią pozycję wydało NCK, znane fantastom z serii Zwrotnice Czasu.

Fantastyczny Kraków to wielki, podzielony na siedem części, spis polskich utworów fantastycznych połączonych motywem Krakowa – można tu znaleźć wzmianki zarówno o tekstach Wyspiańskiego czy Turnaua, jak i Orbitowskiego oraz Szostaka. W niektórych z nich niegdysiejsza stolica jest głównym miejscem akcji albo rozbudowanym tłem, a w innych pojawia się tylko wspominkowo, lub to autor zestawienia twierdzi, że dany opis pasuje do jakiegoś elementu tytułowego miasta. Dlatego pewne wybory mogą wydawać się dyskusyjne – bo jeżeli w powieści występuje tylko trzylinijkowy opis miejsca, które w jakimś tam stopniu odpowiada, lub tylko jest zbliżone do części Krakowa, to czy warto o tym pisać? Z drugiej strony świetnym zabiegiem jest podział na rozdziały: w jednym można przeczytać o dziełach odwołujących się do krakowskich legend (Krak, Smok Wawelski, Pan Twardowski), inny dotyczy różnych wizji przyszłości tego miasta, a jeszcze kolejny Wawelu. Pozwala to na łatwiejszą nawigację po książce, w razie potrzeby ułatwia również odnajdywanie interesujących nas fragmentów.

Rozdziały mają w większości taką samą strukturę: każdy z nich otwiera krótkie wprowadzenie dotyczące danego tematu, po nim zaś znajduje się lista tytułów zawierających lub przetwarzających dany motyw –  a całość dodatkowo wzbogacają cytaty. Tych ostatnich jest niekiedy bardzo dużo, co sprawia, że momentami przytłaczają one tekst stworzony przez Wąsowicza, zmieniając dany fragment/rozdział w próbki poszczególnych utworów. Patrząc na całość może się to okazać dla pewnego grona czytelników największą bolączką Fantastycznego Krakowa. Tę pozycję należy traktować raczej jako bogatą prezentację tekstów traktujących o Krakowie, urozmaiconą ilustracjami, ale bez zacięcia analitycznego lub chociażby krytycznego. Jedynie posłowie autorstwa Magdaleny Roszczynialskiej wnosi coś w tej materii i stoi na wysokim poziomie merytorycznym. 

Opracowanie wydaje się przydatną pozycją przede wszystkim dla ludzi pasjonujących się grodem Kraka, zainteresowanych wszelkimi publikacjami powiązanymi z tym miastem lub też ciekawych różnych wizji byłej stolicy Polski. Fantastyczny Kraków powinien także spodobać się tym, którzy lubią czytać książki o książkach, ale nie jest to tytuł dla kogoś, kto chce w jakikolwiek sposób poszerzyć swoją wiedzę na temat fantastyki lub szuka interesujących tekstów źródłowych.