Drapieżność naszego wieku - Arkadij i Borys Strugaccy

Arkadij i Borys Strugaccy napisali Drapieżność naszego wieku w 1963 roku. Ich pisarstwo wywarło wpływ na cały nurt science-fiction oraz wielu późniejszych twórców. Książki wpisane do kanonu powinny charakteryzować się błyskotliwością pomysłu oraz ponadczasowym znaczeniem, wyróżniającym się przesłaniem, oryginalnością tez i przemyśleń oraz trafną futurologią.

Bracia Strugaccy, w Drapieżności naszego wieku, przepowiadają losy narodu spełnionego. Takiego, którego podstawowe potrzeby są zaspokojone i dokucza mu tylko nadmiar wolnego czasu.

Na ponad stupięćdździesięciu stronach Rosjanie opisali kilka dni z życia Iwana Żylina, byłego astronauty, który parając się bliżej nieznanym zawodem, przybywa z tajną misją do miasta-kurortu. Ludzie tutaj zajmują się wypoczywaniem, relaksowaniem się i spędzaniem czasu w taki sposób, by za bardzo się nie zmęczyć. Wstaje się tu po południu, książki są darmowe, a życie przypomina raj na Ziemi. Pozornie.

Świat przedstawiony poznajmy z perspektywy Iwana, który zdroworozsądkowo stara się interpretować to, co widzi. Czytelnik razem z nim jest zadziwiany obyczajami mieszkańców i turystów. Razem z głównym bohaterem dedukuje i stara się rozwiązać zagadkę wymyśloną przez autorów, która w 1963 roku była zapewne oryginalnym i świeżym pomysłem, dziś została już przez lata i innych autorów wyeksploatowana. Dlatego nietrudno rozwiązać detektywistyczną zagadkę, z którą zmaga się Żylin.

Siła powieści Stugackich nie tkwi bowiem tylko w błyskotliwej fabule (jak na owe czasy), ale przede wszystkim w stawianiu pytań o naszą przyszłość. Już w 1963 roku, pisząc w Rosji, starali się dojść do tego, czego początki dziś obserwujemy w naszym świecie. Ludziom w krajach o wysokim stopniu rozwoju żyje się coraz łatwiej, a rozrywek jest nieskończony wybór i niektóre przybierają ekstremalne formy, bo ludzie nie umieją sobie poradzić z nudą. Do czego doprowadzić może nieustanna potrzeba relaksu, odpoczynku? Kiedy ludzkość będzie usatysfakcjonowana tak, że przestanie potrzebować coraz to nowych form zabawy? Albo jaka zabawa spodoba się tak, że przestaną być potrzebne wszystkie inne?

Strugaccy odpowiadają na te pytania. Pesymistyczna odpowiedź Żylina oraz jego odkrycie kontrastują z miastem-rajem. Autorzy nie boją się sięgnąć do filozofii, dlatego też powieść może okazać się mało przystępna dla czytelnika nie przygotowanego na wielostronicowe wywody o szczęściu i roli optymizmu czy pytań o naturę człowieka. Nie jest to oczywiście czysta filozofia. Mistrzowsko ukryto ją pod kamuflażem przemyśleń i dialogów. Stanowi tylko narzędzie do przedstawienia tez, a nie cel sam w sobie.

Dziwaczne postacie oraz obserwacje czynione przez głównego bohatera czynią świat nieco surrealistym, ciężkim do zrozumienia i ogarnięcia. Nie wszystko w powieści Strugackich jest jasne i wyraźne (jak powiedziałby Kartezjusz) – tak dla czytelnika, jak i dla bohatera książki. Jeśli ktoś oczekuje odpowiedzi na pytania o sens życia, o szczęście, czy nawet trafnych przepowiedni, to mocno się zawiedzie. Po lekturze pytań jest jeszcze więcej.

Filozofia już ma to do siebie, że zamiast odpowiadać na pytania stawia cały czas nowe. Podobnie Drapieżność naszego wieku jest tylko wstępem do głębszych rozważań. Jest opowiastką, która pobudza do myślenia. Choćby dlatego warto ją przeczytać, oprócz doskonałej rozrywki pozostawia po sobie cenną refleksję.

Drapieżność naszego wieku to kanon science-fiction. To też, naturalnie, po prostu dobra literatura, którą warto znać, jeśli chce się uchodzić za fana fantastyki. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę