Tajemnice Poznania

Produkowane na zamówienie magistratów i domów kultury komiksy promujące miasta nie są niczym niezwykłym. Co gorsza, stały się tak powszechne, iż ze świecą szukać takich, które prezentowałyby istotną wartość artystyczną. Na tle okolicznościówek poświęconych miejskim legendom i bohaterom wydane przez Centralę i Bibliotekę Uniwersytecką Tajemnice Poznania stanowią zjawisko osobne i wyjątkowe.

Niewielki tomik zawiera wszystkie kadry "prasowego filmu rysunkowego", który w latach 1948-49 ukazywał się w Expressie Poznańskim. Autorem ilustracji był Henryk Derwich, początkujący jeszcze rysownik, który później publikował w różnych gazetach i czasopismach. Personalia osoby odpowiedzialnej za tekst nie są znane – rzecz dość powszechna w przypadku twórczości prasowej.

Tajemnice Poznania, jako komiks, to przede wszystkim propozycja dla komiksowych bibliofilów lubiących wycieczki w przeszłość. Narracja jest archaiczna, typowa dla protokomiksów, w których skąpym rysunkom towarzyszą podpisy tłumaczące rozwój akcji. Historia wyrasta z żywego wówczas wspomnienia II wojny światowej oraz niemieckiej okupacji Wielkopolski. W scenerii Poznania i okolic (oraz Warszawy) toczą się losy trójkąta miłosnego Marii, Jerzego i Witka. Bohaterowie cały czas znajdują się w stanie zagrożenia, ale nie przeszkadza to dzielnym Polakom wychodzić zwycięsko ze wszystkich opresji. To w istocie sentymentalna opowieść z akcentami łotrzykowskimi. Coś, na co bez wątpienia mogli czekać czytelnicy spragnieni lekkiej, ale osadzonej w bliskich sobie realiach, rozrywki.

Swoją drogą, jako czytelnik, który pamięta jeszcze zbieranie numerów Świata Młodych tylko i wyłącznie dla Przygód Kleksa, chętnie bym się dowiedział, z jakim odbiorem spotkałby się ten zbiorek w oczach osób, które pamiętają Express Poznański z lat 40. ubiegłego stulecia. A może wydawcom udało się do takich czytelników dotrzeć?

Integralną część książeczki stanowią teksty autorstwa Adama Ruska oraz Justyny Czai. Rusek z właściwym sobie znawstwem (przetykanym charakterystycznymi, niekiedy humorystycznymi przypisami) ukazuje Tajemnice Poznania w ówczesnym kontekście politycznym oraz na tle innych cyklów prasowych. Seria Derwicha była jednym z ostatnich podrygów względnej wolności twórczej w PRL. Jakkolwiek prosta i propagandowa w wymowie, była jeszcze w stanie przemycać wątki, które już niebawem nie przejdą przez sito socrealistycznej cenzury oraz ideologicznej inżynierii. Nie mniej ciekawy jest tekst Czai, w którym autorka obok historycznego kontekstu fabuły porusza również zagadnienia bardziej teoretyczne, wskazując w komiksie cechy właściwe popularnym gatunkom literackim. Oba artykuły spajają tomik klamrą, czyniąc z niego pozycję kompletną, wzorcową.

Tajemnice Poznania to nie tylko wspaniała wycieczka archeologiczna. To również namacalny, wydrukowany przykład, jak można (należy? trzeba?) komiksowo opowiadać o polskich miastach. Inni Derwichowie czekają na odkrycie. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę