Przestępstwo - Ferdinand von Schirach

Doświadczony niemiecki adwokat, Ferdinand von Schirach, zabiera czytelników w podróż śladem zbrodni. W debiutanckiej książce nie skupia się jednak na jej następstwach, a wręcz przeciwnie – akcent stawia na ponadczasowym pytaniu o powód. Dzięki temu Przestępstwo okazuje się antologią uniwersalną, oderwaną od niemieckiej rzeczywistości i skierowaną nie tylko do osób zainteresowanych tematyką prawniczą.

Adwokat oddaje polskiemu czytelnikowi zbiór jedenastu krótkich opowiadań zamkniętych w zupełnie innej formie, niż ma to miejsce w przypadku klasycznej beletrystyki kryminalnej. U von Schiracha nie ma miejsca na tajemnicze zagadki, wciągającą akcję, dreszcz emocji. Teksty składają się z suchych, sprawozdawczych informacji zebranych w lapidarne akapity pokazujące czytelnikowi, w obiektywnym zarysie, motywację sprawcy. Brzmi jak pitawal? Poniekąd słusznie, jednak Przestępstwo różni się od klasyki gatunku (w Polsce reprezentowanej choćby przez niedawno wznowiony nakładem Universitasu Pitaval krakowski). Nie ma tutaj bowiem sprawozdań z rozpraw – narrator wydarzeniom następującym po uchwyceniu sprawcy poświęca jedynie akapit-dwa, w kilku zdaniach informując o wyroku oraz przyszłości bohatera danego opowiadania.

Dzięki takiemu rozwiązaniu, czytelnikom niestraszna jest nieznajomość prawa niemieckiego. Nie trzeba mieć nawet żadnej wiedzy prawniczej – historie, skupiające się na okresie przed popełnieniem czynu zabronionego, stanowią jedynie impuls do zadania pytania o znaczenie i jednoznaczność takich pojęć jak sprawiedliwość, wina, prawo. Tak samo fakt, iż narrator opowiadań to adwokat bohaterów, co w oczywisty sposób przywołuje na myśl osobę samego von Schiracha, jest bez znaczenia. Na odbiór książki nie ma wpływu, czy przedstawione sprawy są spowiedzią autora, czy też w całości (bardzo wiarygodną) fikcją literacką. To przesłanie, jakie każdy może odnaleźć, jest sercem Przestępstwa.

A jest go w czym szukać. Sprawy w antologii są bowiem zróżnicowane – choć za każdym razem mamy do czynienia z działaniem contra legem na gruncie karnym (i prym wiedzie oczywiście zabójstwo), to ilość powodów, które przyczyniły się do zbrodni, jest spora. Zapewnia to przekrojowe spojrzenie na źródło przestępczości. Również wspomniana pod koniec poprzedniego akapitu wiarygodność przedstawianych treści warta jest docenienia – widać bowiem, że von Schirach sięga po swoje doświadczenie zawodowe przy opisywaniu kolejnych spraw. Realizm jego prozy został już zresztą w specyficzny sposób doceniony na polskim gruncie naukowym: Przestępstwo znajduje się w literaturze Kryminologii na Uniwersytecie Warszawskim.

Dla kogo więc to książka? Z pewnością dla wszystkich fanów literackiej (i nie tylko) zbrodni, gdyż będą mieli szansę spojrzeć na temat od nieco innej (może ciekawszej?) strony. Antologia zainteresować powinna też entuzjastów reportażu kryminalnego, z racji nieistotnej (i niepewnej) fikcyjności opowiadań. Dzięki lekkiemu stylowi i wspomnianej już niespecjalistycznej tematyce Przestępstwo może przypaść do gustu również pozostałym, przyzwyczajonym do innych gatunków, czytelnikom – ten zbiór jest naprawdę dobrym podjęciem czegoś, co dotyczy w pewnym stopniu każdego z nas – naszej ciemnej, sankcjonowanej strony. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę