Prawda - Terry Pratchet

Z każdą książką Terry’ego Pratchetta jest ten sam problem. Raz za razem w nasze ręce trafia pozycja dobra, nie ma więc okazji do wieszania psów czy wyżywania się, nie można również mówić o spadku formy. Wręcz przeciwnie, jak zaznaczałem już nie raz, autor cyklu o Świecie Dysku zdaje się być jak wino – im starszy, tym lepszy. Zasadę tę potwierdza, po raz kolejny wzbudzając zakłopotanie recenzentów, jubileuszowy, 25. tom jednej z najpoczytniejszych sag fantasy na świecie, a już na pewno najpoczytniejszej sagi humorystycznej.

Powiedzieć, że Prawda opowiada o przygodach Straży to tak jak stwierdzić, że podręcznik do historii powszechnej opowiada o dokonaniach Napoleona. Powieść ta rozpoczyna bowiem ciąg książek, w którym Straż pod komendą sir Samuela Vimesa najczęściej odgrywa rolę niepoślednią, ale też nie wiodącą.

Głównym bohaterem Prawdy jest niejaki William de Worde – pochodzący z bogatej rodziny młodzieniec, który jednakowoż wpada na własny pomysł na życie. "Wpada" jest w tym wypadku słowem-kluczem, choć można by stwierdzić, że to wzmiankowany pomysł bardziej wpada na Williama niż on na niego. Tak czy owak, młodzieniec zakłada pierwszą w Ankh-Morpork gazetę (zwaną Azetą), co – oględnie mówiąc – powoduje mieszane uczucia społeczeństwa. Większość uważa to za jak najbardziej trafiony pomysł, choć wolałaby żeby w owym piśmie pojawiało się więcej rycin przedstawiających śmiesznie ukształtowane warzywa, a także historii o tym, jak pan Woodcuff został porwany przez cztery gęsi przebrane za primabaleriny. Mniejszość natomiast - a jest to niestety ten typ mniejszości, który jednym spojrzeniem sprawia, że większość nagle przypomina sobie, ze zostawiła w domu włączone żelazko - jest jednak mocno niezadowolona. I to nie tylko dlatego, że w jej świadomości człowiek nie może sobie tak po prostu chodzić i spisywać wszystko, co się do niego mówi.

Jak już pisałem, w Prawdzie pojawia się również Straż. Na tym nie kończy się oczywiście ciąg interesujących bohaterów. Nie wypada na przykład nie wspomnieć o panu Szpili i panu Tulipanie, niemal żywcem wydartych z Nigdziebądź Neila Gagmana, a następnie ucharakteryzowanych tak, by i w Świecie Dysku ludzie zaczęli ginąć straszliwą śmiercią.

Przy okazji Williama de Worde warto zauważyć jedną rzecz, która stała się znamienną dla nowych pozycji spod znaku A’Tuina i czterech słoni. Już od kilku dobrych lat bohaterowie Pratchetta przechodzą swoistą ewolucję. Z pokrak oraz fajtłap pokroju Rincewinda czy Dwukwiata, którzy tylko cudem wychodzili z kłopotów, stali się przebiegli i zmyślni niczym ikoniczne postacie z największych sag fantasy. William doskonale obrazuje tę przemianę – autor stworzył bohatera o umyśle tak ostrym i perfekcyjnym jak szwajcarski scyzoryk, chociaż scyzoryki mają krótszą gwarancję…

Prawdę czyta się szybko i bez tchu – jak każdą dobrą powieść dziennikarsko-sensacyjną. Pratchett mistrzowsko opanował przelewanie do swojego świata rozmaitych konwencji, a 25. powieść ze Świata Dysku to na to wspaniały dowód. Zawiedzeni mogą czuć się jedynie Ci, którzy lubią przede wszystkim początkowe tomy cyklu – momentami znacznie śmieszniejsze, ale z dość ubogą warstwą fabularną. Wszystkim innym – polecam.