Ofiara Polikseny - Marta Guzowska

Już od czasów Agathy Christie wielu autorów kryminalnych powieści umieszczało akcję wydarzeń na wykopaliskach archeologicznych. Praca badaczy starożytnych dziejów bliska jest zresztą pracy detektywów, próbujących dokonać rekonstrukcji przeszłości. Oczywiście dystans czasowy jest dużo większy, metodyka nieco inna, ale rezultat w przybliżeniu ten sam. Do tego dochodzi popularne wyobrażenie o pracy archeologa jako pełnej tajemnic, przygód i podróży. Wszystko to wpływa na duży potencjał rozrywkowy.

W Turcji, niedaleko starożytnych ruin Troi, grupa badaczy poszukuje śladów przeszłości. Niebawem odkrywają kobiecy szkielet. Wszystko wskazuje na to, że znalezisko jest wyjątkowe, a jego wyniki będą sensacyjne. Podekscytowana ekipa zwiększa wysiłki, pojawia się też tajemniczy milioner, który obiecuje sfinansowanie dalszych prac. Coraz lepszą atmosferę wśród zespołu burzy jednak zgon jednej z członkiń ekipy. Rozpoczynają się wzajemne podejrzenia i oskarżenia. Badania mają zostać przerwane. W tym momencie tylko jednemu człowiekowi zdaje się zależeć na wyjaśnieniu zagadki nagłej śmierci koleżanki z pracy. Zrobi wszystko, by poznać prawdę.

Bohaterem książki jest antropolog, profesor Mario Ybl. To on będzie narratorem całej historii, detektywem amatorem, któremu zagadkowe śmierci na wykopaliskach nie dadzą spokoju, przez co będzie musiał je rozwikłać. Postać profesora jest bardzo ciekawa. Cyniczny, upijający się codzienne mężczyzna w średnim wieku to dość powszechny typ bohatera, ale Mario jest kimś więcej. Sam swoim zachowaniem niejednokrotnie burzy ów, tak starannie budowany, wizerunek cynicznego buntownika w średnim wieku, nadużywającego alkoholu i pogardzającego wszelkimi normami. Nie wiadomo właściwie dlaczego. On sam też tego nie wie, zdaje się jednak być zmuszonym do działania w ten sposób. Rozwikłanie zagadek śmierci na wykopaliskach nadaje jego życiu sens, którego podświadomie pragnął.

Autorka również jest archeologiem, dzięki czemu opisy prowadzenia wykopalisk są właściwie perfekcyjne w swojej szczegółowości. Prawda jednak pozostaje brutalna – praca badacza starożytności nie ma nic wspólnego z romantyzmem, kojarzonym z przygodą w stylu Indiany Jonesa. Jest tylko upał, kurz i wszędobylskie owady. I tak dzień po dniu, przez kilkanaście letnich tygodni. Potem następują kolejne miesiące nudnej pracy opisowej, których wyniki zainteresują jedynie kilkuset ludzi na świecie. Do tego należy dodać ciągłą walkę o nowe środki na badania, nieustanną wojnę pomiędzy naukowcami toczoną o doniosłość odkryć i wagę publikacji czy – tak powszechne w tym temacie – wykorzystywanie podwładnych do brudnej i nudnej roboty. Jeśli jeszcze weźmiemy pod uwagę częste działanie na granicy prawa czy sprzedaż artefaktów na ebayu, mamy już pełny obraz środowiska archeologicznego. To zresztą nawet nie obraz, a raczej niezwykle wierne zdjęcie, odbijające w każdym, nawet najdrobniejszym szczególe rzeczywistość.

Marta Guzowska jest niezwykle krytyczna wobec środowiska archeologów, także w ich odnoszeniu się do miejscowej ludności. Na pozór obiektywni, wykształceni i ciekawi świata naukowcy nie mają często najmniejszego pojęcia o tym, jak żyją mieszkańcy w krajach, które odwiedzają. Przykładają do wszystkiego, co widzą, swoją własną miarę, opartą o kulturę białego człowieka. Nie przypadkowo sporo miejsca w powieści zajmują opisy kontaktów, w których obie strony nie zbliżają się do siebie ani o krok. Każda z nich traktuje tych drugich jak zło konieczne.

Ofiara Polikseny to literacki debiut pisarki i to niestety widać. Intryga kryminalna nie zaskakuje czytelnika, a mylne tropy są dość łatwe do weryfikacji. Z całą pewnością jednak książka ukazuje pewien potencjał Marty Guzowskiej. Postać głównego bohatera czy różnorodność i dokładność świata przedstawionego z całą pewnością świadczą o jakimś talencie, który może się rozwinąć. Autorka już dowiodła, że posiada bystre oko uważnej obserwatorki życia. Jeśli będzie potrafiła znaleźć sposób na nieco lepsze poprowadzenie zbrodniczej intrygi, może odnieść spory sukces. Na razie otrzymaliśmy zaledwie zapowiedź.
Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę