Kakrachan

Dalema to skryta, niepewna siebie, jąkająca się w chwilach zdenerwowania nastolatka, wykpiwana i upokarzana przez rówieśników. Mieszka w Supali, kolonii podlegającej władzy Atlantów – potężnych przybyszów, którzy ofiarowali jej pobratymcom wiele ułatwiających rozwój cywilizacyjny zdobyczy naukowych i technologicznych. Dziewczyna cały wolny czas poświęca studiowaniu i nauce, marząc o zostaniu Wybraną i dostąpieniu zaszczytu dołączenia do grona Władców. Dalema, podobnie jak większość lojalnych poddanych Atlantów, hołduje racjonalnemu i opartemu na logicznych, naukowych przesłankach podejściu do świata, wszelkie aspekty związane z duchowością i transcendencją traktując jako przejaw zabobonu oraz prymitywizmu. Nic więc dziwnego, że w dziewczynie rodzi się pragnienie buntu, gdy jedna decyzja rodziców pozbawia ją szans dostąpienia Wyboru i kieruje na nauki u Widzących Prawdę, swoistych przewodników duchowych kolonii, dbających o zachowanie tradycji przodków, a zarazem jedynej kasty na zawsze wykluczonej z Wyboru. Nastolatka musi odnaleźć się w nowej rzeczywistości, pozbyć uprzedzeń i otworzyć na zupełnie inne poglądy niż te, które wpajano jej przez całe życie. Wkrótce dziewczyna dowiaduje się o istnieniu olbrzymich Algamatów, kamieni pokrytych dziwnymi, starożytnymi symbolami, których wiek i budowa sugerują, iż Atlanci nie są ani jedyną, ani pierwszą potężną cywilizacją w ich świecie. Sytuacji nie ułatwia fakt, iż niespodziewanie Dalema zostaje uwikłana w spisek Podziemia wymierzony przeciw Władcom, a ludzie z jej najbliższego otoczenia zaczynają zachowywać się w sposób sprzeczny z jakąkolwiek logiką.

Streszczenie powieści wydaje się może długie, jednak nawet w przybliżeniu nie porusza wszystkich wątków, jakie pojawiły się w Kakrachanie. W tej książce życie szkolne, rodzinne i uczuciowe Dalemy przeplata się z opisami religijnych obrządków i wierzeń jej ludu, z politycznymi zagrywkami Atlantów, działaniami spiskowców oraz starożytnymi tajemnicami. Wszystkie te motywy zostały zgrabnie ze sobą połączone w barwny, fascynujący swą złożonością kobierzec. Niestety, sam początek książki wypada bardzo słabo. Mija prawie 100 stron (z pięćsetstronicowej powieści), nim na dobrą sprawę cokolwiek zaczyna się dziać. Co prawda bohaterka w tym czasie uważnie obserwuje otoczenie, serwując czytelnikowi wiele przydatnych informacji o swoim świecie, jednak ta część ciągnie się niemiłosiernie. Na szczęście w pewnym momencie wydarzenia nabierają tempa, opisy stają się trochę mniej rozbudowane, a czytelnik daje się porwać magii opowieści. Jest znacznie lepiej, ale nie do końca…

Jedną z największych bolączek Kakrachana są jego bohaterowie – płascy i chwilami do bólu typowi. Najlepiej przedstawia się kreacja Dalemy, której emocjonalne rozterki i wewnętrzne rozdarcie między dwoma kompletnie odrębnymi sposobami postrzegania świata zostały bardzo przekonująco przedstawione. Pozytywny odbiór postaci psuje fakt, iż została ona ukazana jako typowa nastolatka, z wszystkimi wadami wynikającymi z jej wieku. Bywa impulsywna, uparta jak muł, krótkowzroczna i niekonsekwentna w swych działaniach. W jednej chwili potrafi zapewniać o swym oddaniu względem Atlantów i być przekonana o ich nieomylności, a w następnej domagać się od rodziny publicznego wystąpienia przeciw obowiązującemu prawu. Dziewczyna wychowana w duchu bezwzględnego posłuszeństwa nie tylko wobec Władców, ale również wszystkich osób stojących wyżej w hierarchii, zadziwiająco szybko występuje przeciwko decyzjom rodziców czy nauczycieli, podważając sensowność ich próśb oraz poleceń. Poza tym, mimo kilkakrotnie podkreślanej wyjątkowej inteligencji bohaterki, jej postępowanie momentami przeczy temu faktowi, szczególnie w chwilach, gdy przypomina rozpuszczonego bachora, niedbającego o konsekwencje swojego postępowania, a także o to, czy z jej powodu nie ucierpią ludzie z jej otoczenia. Wiele można wytłumaczyć burzą hormonów, buntem, czy poczuciem zagubienia, ale takie zachowanie protagonistki bywa czasami wyjątkowo irytujące. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, iż słowa te pisane są z perspektywy dorosłego odbiorcy, więc wszystkie wymienione wyżej cechy mogą idealnie trafić do młodszego czytelnika, który będzie mógł łatwo identyfikować się z bohaterką Kakrachana.

Niestety, pozostali bohaterowie prezentują się o wiele gorzej, a o większości z nich nie można powiedzieć nic konkretnego. Garuna to stara, mądra kobieta oferująca Dalemie radę i ciepłe słowo, Zamir to przodujący w sporcie przystojniak i ulubieniec grupy, który mimo popularności zainteresował się taką szarą myszką jak protagonistka, zaś jej najbliższy przyjaciel od lat darzy ją skrywanym, nieodwzajemnionym uczuciem… Postaci pokazane zostały tylko przez pryzmat postępowania, urywanych, enigmatycznych dialogów oraz obserwacji dziewczyny – przez większą część książki nieznane są ich prawdziwe poglądy ani uczucia. Zresztą nawet koniec powieści nie definiuje jednoznacznie charakterów bohaterów, pozostawiając ich rozmytymi i nieokreślonymi. Z pewnością sprzyja to budowaniu atmosfery tajemnicy i niedopowiedzeń, które w pewnym momencie zaczynają frustrować Dalemę, jednak pozostawia niepełny obraz sytuacji i w trakcie lektury bywa niezwykle frustrujące również dla czytelnika.

Równie rozczarowujące jest samo zakończenie powieści, które w przeciwieństwie do lekko przegadanego początku wydaje się niedopracowane i zbyt pospieszne. W kilku przypadkach decydujące dla całej historii wydarzenia przedstawione są jedynie w formie słownego podsumowania lub kilkuzdaniowej retrospekcji, inne zaś pominięte milczeniem. Czytelnik może co prawda domyślać się przebiegu wypadków, jednak przez takie luki fabularne finał traci wiele ze swego emocjonalnego ładunku i smuci niewykorzystanym potencjałem.

Na szczęście wszystkie niedostatki rekompensuje z naddatkiem wykreowany przez Olis Nari Langa świat, pozornie uporządkowany, lecz tak naprawdę pełen sprzeczności, bogaty, barwny i prawdziwie fascynujący. Autor poświęcił bardzo dużo miejsca na rozbudowane, plastyczne i przemawiające do wyobraźni opisy, tworząc spójną i przekonującą wizję krainy targanej wewnętrznej podziałami i stojącej u progu wielkich odkryć oraz równie znaczących zmian. Supala, najmniejsza z kolonii Atlantów, początkowo wydaje się miejscem idealnym, pełnym spełnionych, oświeconych i świadomych własnej wartości ludzi. Lecz to tylko "mamidła", jak powiedziałby Dziadek Dalemy. Wiele osób jedynie udaje posłuszeństwo, potajemnie wspierając Podziemie i jego narodowowyzwoleńcze dążenia. Za bramami miasta w prymitywnych warunkach żyją Slavanie, kultywujący obrzędy i tradycje przodków, niezależni i zdecydowanie bardziej swobodni niż Supalczycy, lecz traktowani przez tamtych z ledwo skrywaną pogardą. Sami Atlanci też nie są tacy sprawiedliwi, wszechpotężni i nieomylni, za jakich chcieliby uchodzić. Właśnie ta różnorodność światopoglądów, przenikanie się, uzupełnianie, a także ścieranie ze sobą zupełnie odrębnych racji stanowi o sile powieści, przykuwając uwagę czytelnika i skłaniając go do chwili zadumy. Największym plusem lektury jest fakt, iż autor nie wskazał jednoznacznie słusznej drogi, pozwalając odbiorcy wraz z Dalemą odkrywać tajemnice jej świata i poszukiwać odpowiedzi na dręczące ją pytania, dzięki czemu lektura Kakrachana jest prawdziwą przygodą.

Nie można pominąć milczeniem niezwykle frapującego wstępu wspominającego o odkrytych np. w Peru konstrukcjach nieznanego pochodzenia, tajemniczych budowlach oraz kręgach. Biorąc pod uwagę te wzmianki, można traktować Kakrachana jako jedną z literackich wizji początków naszej cywilizacji, bliską teoriom Ericha von Dänikena o wpływie istot pozaziemskich na życie ludzi w czasach przedhistorycznych.

Wbrew wszystkim krytycznym uwagom, Kakrachan jest dość udanym debiutem. Olis Nari Lang pisze lekko, niewymuszenie i niezwykle obrazowo, dzięki czemu powieść czyta się szybko i przyjemnie. Mimo pewnych braków i irytujących momentów, perypetie Dalemy bardzo szybko przyciągają uwagę czytelnika, zaś oryginalny i daleki od banalności świat Atlantów zaskakuje swą złożonością i wielowymiarowością. Lektura z pewnością bardziej przypadnie do gustu młodszym czytelnikom, lecz również starsi mogą w niej znaleźć coś dla siebie.