Heretyk - Bernard Cornwell

Świętego Graala odnajdywano już w opuszczonych zamkach, we włoskich katedrach, na szkockich wzgórzach, w Luwrze, a nawet w domu towarowym Harrodsa. Mimo to wciąż powstają kolejne opowieści o jego poszukiwaniach. Po taki motyw sięgnął także Bernard Cornwell, autor między innymi Trylogii Arturiańskiej (gdzie, nawiasem mówiąc, występuje celtycka odmiana Graala – magiczny kocioł) czy Wojen Wikingów. Trylogia świętego Graala to jedno z jego mniej znanych dzieł, co nie znaczy, że nie jest ono warte uwagi.

Akcja cyklu rozgrywa się w pierwszej dekadzie Wojny Stuletniej, a głównym bohaterem jest angielski łucznik, Thomas z Hookton. W poprzednich tomach (Hellequin i Wagabunda) śledziliśmy jego wojenne losy, urozmaicone romansami i awanturami, w Bretanii i Normandii. Heretyk, ostatnia część trylogii, zabiera nas znacznie dalej na południe Francji, do zniszczonego podczas krucjaty albigeńskiej hrabstwa Astarac, gdzie, jak głosi legenda, siedmiu mrocznych panów ukryło Graala przed siłami Kościoła rzymskiego. Ich ostatni potomkowie – Thomas oraz jego na wpół obłąkany kuzyn, niepokonany rycerz Guy Vexille – spróbują odnaleźć słynną relikwię, a przy okazji zabić się nawzajem.

Heretyk pod pewnym względem znacząco różni się od wcześniejszych części. Wbrew nazwie cyklu ich wiodącym tematem była walka Anglików z Francuzami i jej reperkusje, a motyw Graala przewijał się raczej przy okazji. Natomiast w tej części wojna znika z pola widzenia, jeśli nie liczyć opisanej w prologu bitwy pod Calais. Dostajemy powieść stricte przygodową, wypełnioną wartką akcją i nagłymi zwrotami, ale nie zakorzenioną już tak mocno w realiach historycznych (nawet większość miejsc, w których dzieje się akcja, jest fikcyjna). Ta dysproporcja między tomami nieco zaskakuje, ale idące za zmianą przyspieszenie akcji przemawia na korzyść ostatniej części.

Jak w większości powieści przygodowych, logika i wiarygodność poszczególnych scen są w dużej mierze podporządkowane walorom czytelniczym. Fabuła nie zawsze tworzy spójną całość, ale dzieje się tak dużo, że trudno na to zwrócić większą uwagę. Chętnych do znalezienia Graala przybywa, na życie Thomasa dybie pokaźne grono wrogów, a on sam zdobywa zamki, strzałami z łuku kładzie trupem kolejne dziesiątki Francuzów oraz ratuje od stosu piękne heretyczki. Oczywiście nie zawsze jest tak różowo – czasami bohater wpada też w poważne tarapaty. Akcja zachowuje równowagę pomiędzy lżejszymi a bardziej dramatycznymi fragmentami, tworząc udaną mieszankę.

Powieść napisano w taki sposób, ze da się ją czytać ze zrozumieniem bez znajomości wcześniejszych części. Niestety, obranie przez autora takiej taktyki pociąga ze sobą ucięcie paru niedokończonych wątków z Wagabundy. Nie poznamy dalszych losów Czarnego Kosa, nie dowiemy się też, czy porwany synek hrabiny Jeanette powrócił do matki ani czy zarządca hrabiowskich dóbr poniósł karę za swoje knowania.

Jeśli mowa o minusach, Heretyk podziela największą wadę całej trylogii – uproszczone, płaskie portrety bohaterów. Rys osobowościowy postaci sprowadza się do uporczywej chęci osiągnięcia jakiegoś celu oraz dwóch-trzech cech charakteru, odróżniających ich od reszty towarzystwa. Przeżywają wiele przygód i zdarza im się dokonywać trudnych wyborów, ale w przeciwieństwie do swoich odpowiedników ze szczytowego osiągnięcia twórczości Cornwella, Trylogii Arturiańskiej, przez swą prostotę nie budzą niemal żadnych emocji. Ich losy śledzi się przyjemnie, ale zapomina o nich natychmiast po przewróceniu ostatniej strony.

Heretyk to solidna, rzemieślnicza robota, po którą warto sięgnąć, podobnie jak po wcześniejsze tomy, jeśli lubi się dynamiczne opowieści w średniowiecznych realiach albo ceni pisarstwo Cornwella. Jednak tych, którzy oczekiwaliby czegoś na miarę trylogii o Arturze lepiej uprzedzić – to nie ten poziom.
Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę