Dwie maksymy określają naród erpegowców:
- Każdy erpegowiec jest teoretykiem RPG;
- Każdy erpegowiec chce napisać swój własny system.
Do tej listy dodam jeszcze swój ostatni wniosek:
- Każdy erpegowiec chce zrobić coś dla swojej ulubionej gry.
Oczywiście zdaję sobie sprawę z fałszywości zdań, zawierających takie słowa, jak "każdy" i "żaden", ale bez nich nie ma porządnej maksymy.
A teraz po kolei, idąc od końca.
- Praca dla działu 7th Sea pochłania ostatnio 100% mojego polterowego zaangażowania. Jestem zadowolony z efektów, więc nie rozpaczam nad blogowym milczeniem.
- Efekty prac nad systemami autorskimi są przeróżne. Mamy tak chlubne przypadki dopracowanych pomysłów jak Klanarchia czy Wolsung, ale większość nie wychodzi zbyt daleko z szuflady. A jak już to robi, często zdradza zbyt mocny "indywidualny rys" jak np. ginekologiczno–położnicza metaforyka tytułu, itd. ;) Z tego wynika, że warto do swoich przedsięwzięć angażować innych ludzi, którzy pomagają przy wyważaniu pomysłów.
- No i teoretyzowanie, którym chciałem zająć się szerzej.
Mamy w polskim światku różne teorie, dotyczące erpegowania, m.in. wyprowadzone z badań komunikologicznych R. Jakobsona czy antropologii R. Caillois. Większość z nich zajmuje się graczami, dając narzędzia do dostosowania rozgrywki do ich potrzeb. To, co mnie najbardziej zaskoczyło, to ogromna popularność teorii GNS, która stanowiła m.in. podstawę tworzenia gier typu
indie. Co ciekawe, tę "teorię" (samym cudzysłowem sugeruję mój stosunek do niej) należy rozważać również w kontekście socjologicznym — i to nie tylko na tle zjawiska "zakonu GNS", ale szerzej, o czym wspomnę we wnioskach.
Już kilka razy próbowałem się zabrać za skomentowanie GNSu, który — od razu to zaznaczę — nie jest dla mnie teorią RPG. Na początku formułowałem myśli intuicyjnie, coś bardzo mi nie pasowało. Robiąc wszelkie przybliżenia rozbijałem się o mojego wewnętrznego krytyka, który przytaczał koronny argument w dyskusjach o GNS — czyli zarzut niezrozumienia i odesłanie do lektur. W końcu się przemogłem i pogrzebałem w
scriptura gieenesa, sięgając po artykuł
Kaduceusza oraz w końcu do samego źródła na stronie
The Forge.
Niestety, zamiast rozjaśnienia czegoś w głowie, dotarłem do granic języka. Najpierw Kadu zburzył wszelkie moje uprzednie twierdzenia na temat GNSu. Do tego momentu uważałem (co wcale nie jest bezpodstawne), że podział na typy graczy przebiega na wskroś zupełnie pomieszanej kategoryzacji: podejścia do gry jako takiej, jej zasad i możliwości wygrania (gamizm), stosunku do logiki i wiarygodności świata (symulacjonizm) oraz narzędzi gry (narratywizm). Czyli metaforyzując, owoce dzielą się na czerwone, kwaskowate i podłużne z dzyndzołkiem.
Ergo: GNS nie tworzy żadnego systemu.
Tymczasem u Kadu — co po konfrontacji z The Forge też jest prawomocne — nacisk był postawiony na realizację założeń. Wnioski z tego płynęły dość absurdalne, np. że jak się ma założenia przed grą i się je realizuje, to jest się graczem tylu A, a jeśli te zał. pojawią się w trakcie zabawy, to nagle
hop!, przeskoczyło się do innego typu. Poza tym bezsensowne okazały się poszczególne nazwy typów, oderwane od opisywanych zjawisk (swoją drogą, która część rozgrywki RPG
nie jest
symulacją? Przecież symuluje się wszystko, od świata przedstawionego, działania w nim, a na systemach logicznych i "zdarzeniowych" kończąc).
Wtedy po Ostateczne Rozwiązanie sięgnąłem do tekstów z The Forge. Najpierw byłem przerażony. Po pierwsze, autorzy bez żenady stwierdzili, że o konwencjach (
themes) nie ma co pisać, ponieważ wszystkie zostały przerobione, zdekonstruowane i przez to się zdezaktualizowały (
sic!) — podczas gdy jestem przekonany, że to właśnie problemami konwencji
należy się zajmować, bardziej niż dłubaniem w graczach. Druga sprawa, która mnie sparaliżowała, to fakt, że na temat każdej z kategorii napisano
wszystko. Teksty oparte są o strukturę "kąpieli bąbelkowej", słowa kipią, nie składają się w sensowną całość, mnożą się we wszystkich kierunkach.
Efekt: na temat GNSu da się sformułować niekontrolowanie ogromną liczbę zdań, w tym także wzajemnie sprzecznych (a więc i ja i Kadu mieliśmy rację), a nie sposób opisać go w sposób syntetyczny. Choć zacząłem pisać "recenzję" artykułów z The Forge, poległem i wszystko wywaliłem. Od niczego nie dało się zacząć, tekst by się rozciągnął niemiłosiernie, nie mogłem podjąć jednego ogólnego wątku, musiałbym się grzebać w poszczególnych zdaniach — a takie komentowanie byłoby bez sensu i dałoby się zbić prostym argumentem czepiania się szczegółów.
Wreszcie nasunął mi się wniosek. GNS nie tylko nie tworzy systemu (żadna tam systematyka rodzajów graczy). Więcej, nie jest teorią. Teksty źródłowe są zbiorem
opisów obserwacji, dla których gruntem były zainteresowania ekonomiczne (faktycznie, ponoć jw kwestii adresowania gier nowej fali, typy GNS sprawdzają się celująco). Gdyby zakończyło się na kwestiach wydawniczych, byłoby super, ale autorzy podjęli się orzekania o graczach i grach — co moim zdaniem okazało się płytkie i dyletanckie. Ale nawet w tym kształcie GNS nie stał się teorią — bo potrzeba czegoś więcej niż sukcesu rynkowego, żeby być teoretykiem.
I tu wracam do problemu RPGowo–społecznego odbioru GNSu, gdyż to dopiero sami erpegowcy przerabiają garść luźnych (i mało sensownych) opisów i spostrzeżeń na teorię. Zatem nie ma jednego GNSu, ale mnogość prywatnych przekonań, opartych o osobiste preferencje i to, ile dana osoba potrafi wyinterpretować z oryginalnego tekstu. Stąd pewnie i brak zgody nie tylko na zderzeniu GNS(ów) z innymi teoriami, ale i wewnątrz jego samego.
Zanim ktoś przywiąże się za bardzo do GNSu, proponuję pogrzebać trochę w tekstach J. Huizingi, R. Cailloisa, R. Jakobsona, czy chociażby na stronie
Systemu Q10.
