Wydana nakładem oficyny ST "Zenit" i Magazynu Kulturalnego "Projektor" książka Pawła Chmielewskiego Rozmaite gatunki szarańczy. Cykle ilustracyjne i formy komiksowe w prasie polskiej XIX wieku wyprzedała się w ciągu trzech dni. W związku z tym zapowiedziano już dodruk.
Pierwsze wydanie zostało ufundowana dzięki zbiórce na platformie Wspieram.to. Ta zakończyła się dnia 06.12.2020 osiągając 137% celu, czyli 6850 zł. Wspierając można było otrzymać egzemplarz za 75 zł, z kolei w regularnej już sprzedaży cena okładkowa wynosiła 85 zł.
O autorze:
Paweł Chmielewski, absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktor naczelny magazynu kulturalnego Projektor. Publikował m.in. w Zeszytach Komiksowych, Studiach Sienkiewiczowskich, Biurze Literackim, Komiks i my, Ha!art., Nowym Napisie. Autor książek teoretycznoliterackich: Słowacki w supermarkecie, Słowacki w supermarkecie 2.0, Słowacki w McDonaldzie, trzytomowej historii świętokrzyskiego komiksu Nie tylko Yorgi i trzech nagrodzonych dramatów; scenarzysta komiksów: 12 prac Delty 800, Pułapka Gargancjana, Delta 800 – misja, Przygody Władka. Sezon pierwszy, Paderewski w Białym Domu, „Kot w butach”. Dwukrotny stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Organizuje festiwal Kieleckie Prezentacje Komiksowe.
Spis treści:
- I. W cieniu rozkwitającego komiksu (William Hogarth i jego wpływ na polską sztukę komiksu * Daniel Chodowiecki * Michała Płońskiego „Niosący koszyki” * Baron Edward Rastawiecki i pierwszy leksykon sztuki)
- II. Między nami Litwinami (Jan Rustem * Wydawnictwa Jana Kazimierza Wilczyńskiego i trzy komiksy Artura Bartelsa * Próby opisu nowego medium przez recenzentów * Czasopisma F.S. Dmochowskiego i „Magazyn Powszechny” * „Plejada polska”)
- III. Műnchhausen w krainie szalonych kadrów (Komiksowe „Pamiętniki” Paska według Jana Lewickiego * Juliusz Kossak w „Tygodniku Illustrowanym” * Komiksowe gadżety i pewien spektakl w Teatrze Narodowym)
- IV. Pan wielu luster (Techniczna rewolucja Thomasa Bewicka * Ilustrowana prasa i komiksy we Francji, Niemczech i na Wyspach Brytyjskich oraz jej wpływ na polskie czasopisma)
- V. Franciszek i czterdziestu rysowników (Początki prasowego imperium Józefa Ungra * „Wolne Żarty” * Debiut komiksowy Franciszka Kostrzewskiego oraz jego uczniowie i naśladowcy)
- VI. Przypadki pewnej muchy w akwarium (Czasopisma satyryczne we Lwowie i Krakowie, „Mrówka”, „Ananas”, „Szczutek” i inne * „Wędrowiec” i komiksy europejskich mistrzów * Klasyka prozy i ilustracje na łamach „Biesiady Literackiej”)
- VII. Margines wolności i szaleństwa („Tygodnik Illustrowany” – formy komiksowe Gersona, Kossaka, Pillatich * Komiksowy reportaż * „Kłosy” – rozkwit i upadek prasowego giganta * Rewolucja treści i formy – komiksy w tygodniku „Mucha”)
Lata 50. i 60. to początek „złotej ery” polskiego XIX-wiecznego komiksu prasowego, gdy artyści z Warszawy, Krakowa, Poznania i Lwowa stworzyli nowoczesny, ściśle związany ze światowymi trendami model prasy ilustrowanej, w którym jedną z najważniejszych ról odgrywały historyjki obrazkowe i cykle rysunkowe towarzyszące arcydziełom polskiej literatury. Źródłem inspiracji – dla wydawców i grafików – była angielska, francuska, wreszcie niemiecka prasa, która od ponad dwudziestu lat kształtowała obraz komiksu światowego. Polscy autorzy (publicyści oraz drukarze) nie tylko prenumerowali zachodnią prasę, ale zwiedzając Paryż, Londyn i Amsterdam, już ok. 1830 r. rozpoczęli budowę rynku prasowego, w którym coraz większą rolę odgrywa rysunek; źródła inspiracji szukając również w cyklach ilustracyjnych i książkach obrazkowych, publikowanych nad Wisłą już od schyłku oświecenia. „Rozmaite gatunki...” to właśnie opowieść o inspiracjach, powstaniu pierwszych wydawnictw prasowych, o mniej lub bardziej znanych artystach (dokonania kilkudziesięciu przybliża publikacja), wydawcach i narodzinach oraz upadku imperiów prasowych, rozwoju magazynów ilustrowanych oraz wydawanych nielicznie, pierwszych komiksowych albumach, o problemach z cenzurą, reakcjach czytelników, związkach niewielkich rysuneczków z literaturą i o próbach teoretycznego opisu komiksu w polskiej krytyce. Są w tej książce opisy pierwszych komiksowych gadżetów, relacje o tworzeniu formalnych i technicznych reguł, które wykorzystuje polskie środowisko komiksowe przez najbliższe stulecie, a wszystko to w odniesieniu do przemian społecznych, ideowych, kulturowych i ekonomicznych XIX-
wiecznej Polski.
Książka powstała w ramach stypendium MKiDN.