Autor: Marcin 'Edgar Allan' Waincetel
Opowiadania lwowskiego pisarza to propozycja dla czytelników rozkochanych w klasyce literackiego horroru. Utwory te przedstawiają świat wypełniony elementami nadnaturalnymi, niemożliwymi do wytłumaczenia w sposób racjonalny. Należy do nich np. przekraczanie bram czasoprzestrzeni przez grupę śmiałków pod przewodnictwem ekscentrycznego dróżnika Wióra (opowiadanie Ślepy tor) czy wywieranie wpływu na losy podróżujących przez demonicznego zwiastuna nieszczęść (nowela Smoluch).
Twórca kreuje magiczne istoty: żywiołaki osadzone we wnętrzach lokomotyw, duchy zmarłych kolejarzy czy piękną, demoniczną kobietę o wampirycznych zdolnościach. Jednym z charakterystycznych wyróżników pisarstwa Grabińskiego są miejsca, w których rozgrywają się wydarzenia – bohaterowie mieszkają zazwyczaj w prowincjonalnych miastach związanych z infrastrukturą kolejową, natomiast w kilku opowiadaniach, jak np. w tytułowym Demonie ruchu, akcja dzieje się we wnętrzu pociągu, maszyny, która w opowiadaniach często pełni funkcję łącznika między realnością a fantastyką spod znaku horroru.
Zbiór dwudziestu pięciu opowiadań ukazuje nam postacie naznaczone piętnem namiętności czy szaleństwa, a także przepełnione chęcią poznania i zrozumienia otaczającej ich rzeczywistości. To ostatnie zadanie jawi się jako niezmiernie trudne z jednego, ale zasadniczego powodu - świat bohaterów jest miejscem nieustannych przemian, miejscem, w którym nowe zdobycze cywilizacji oddziaływają na życie mieszkańców, stając się jednocześnie przyczynkiem do stawiania pytań o tajemniczość i niezwykłą naturę świata.
Interesującym przykładem przedstawienia różnych postaw życiowych i poziomów ludzkiej wrażliwości jest opowiadanie Głucha przestrzeń. W nim właśnie przyglądamy się postaci Szymona Wawery, emerytowanego pracownika kolei, którego zadaniem jest pilnowanie nieczynnej i opuszczonej stacji kolejowej. Starzec, nie mogąc pogodzić się z zawodową bezczynnością, postanawia wrócić do dawnej pracy. Zarówno zajęcie, jak i samo zachowanie Wawery traktowane jest przez szefostwo jako wyraz niegroźnego obłąkania. Jego tęsknota za minionymi dniami oraz przywiązanie do bliskich mu miejsc budzą wspomnienia, które znajdują ucieleśnienie w pędzącej maszynie wypełnionej aż po brzegi fantomami nieżyjących towarzyszy.
Grabiński zdaje się eksplorować pokłady ludzkiej psychiki, sięgając do jej najgłębszych i najlepiej skrywanych zakątków. W tym miejscu należy wspomnieć o opowiadaniu Gebrowie – dzięki tej historii mamy okazję przyjrzeć się szaleństwu w najczystszej postaci za sprawą pacjentów zakładu psychiatrycznego. Terapeutyczne sanktuarium staje się miejscem, w którym obłęd zaczyna być panem sytuacji. Pisarz ukazuje destrukcję psychiczną nie tylko na poziomie jednostki, ale i zamkniętego społeczeństwa owładniętego pierwotnymi żądzami i pragnieniami. Ludzkie portrety naszkicowane przez Grabińskiego, jak również wykreowane przez niego sytuacje otoczone aurą ezoteryczności, na długo zostają w pamięci czytelnika.
Ta literacka podróż zachwyca wyśmienitym, kunsztownym stylem i bogatą warstwą językową. Podniosła forma i wyszukane metafory, a także tematyka ludzkich lęków i żądz, mogą przywodzić nam na myśl pisarstwo Edgara Allana Poego. Wszystkowiedzący narrator wprowadza czytelnika w świat, który przeraża, ale przeraża w ten fascynujący sposób, dzięki któremu chcemy poznać go jeszcze bliżej. Twórca Demona ruchu potrafi wywoływać silne emocje, zabierając nas na granicę racjonalności i niepoznawalności.
Zbiór opowiadań Grabińskiego to doskonała lektura. Pisarska precyzja, nieskrępowana wyobraźnia, erudycja autora (jak chociażby odwoływanie się do staroindyjskich mitów czy pojęć z zakresu psychologii), a także atmosfera strachu i niepokoju stanowią o sile i wielkości Demona ruchu.
