» Recenzje » Demon ruchu i inne opowiadania - Stefan Grabiński

Demon ruchu i inne opowiadania - Stefan Grabiński


wersja do druku

Zapomniany mistrz horroru

Redakcja: Staszek 'Scobin' Krawczyk

Demon ruchu i inne opowiadania - Stefan Grabiński
Pierwsza połowa XX wieku to okres działalności twórczej Stefana Grabińskiego. Cieszący się za życia umiarkowaną popularnością i uznaniem ówczesnej krytyki, autor ten jest obecnie mało rozpoznawalny dla szerszego grona czytelników. Tym bardziej radować może fakt, że na naszym rynku ukazał się zbiór opowiadań Demon ruchu, będący reedycją publikacji z 1919 roku.

Opowiadania lwowskiego pisarza to propozycja dla czytelników rozkochanych w klasyce literackiego horroru. Utwory te przedstawiają świat wypełniony elementami nadnaturalnymi, niemożliwymi do wytłumaczenia w sposób racjonalny. Należy do nich np. przekraczanie bram czasoprzestrzeni przez grupę śmiałków pod przewodnictwem ekscentrycznego dróżnika Wióra (opowiadanie Ślepy tor) czy wywieranie wpływu na losy podróżujących przez demonicznego zwiastuna nieszczęść (nowela Smoluch).

Twórca kreuje magiczne istoty: żywiołaki osadzone we wnętrzach lokomotyw, duchy zmarłych kolejarzy czy piękną, demoniczną kobietę o wampirycznych zdolnościach. Jednym z charakterystycznych wyróżników pisarstwa Grabińskiego są miejsca, w których rozgrywają się wydarzenia – bohaterowie mieszkają zazwyczaj w prowincjonalnych miastach związanych z infrastrukturą kolejową, natomiast w kilku opowiadaniach, jak np. w tytułowym Demonie ruchu, akcja dzieje się we wnętrzu pociągu, maszyny, która w opowiadaniach często pełni funkcję łącznika między realnością a fantastyką spod znaku horroru.

Zbiór dwudziestu pięciu opowiadań ukazuje nam postacie naznaczone piętnem namiętności czy szaleństwa, a także przepełnione chęcią poznania i zrozumienia otaczającej ich rzeczywistości. To ostatnie zadanie jawi się jako niezmiernie trudne z jednego, ale zasadniczego powodu - świat bohaterów jest miejscem nieustannych przemian, miejscem, w którym nowe zdobycze cywilizacji oddziaływają na życie mieszkańców, stając się jednocześnie przyczynkiem do stawiania pytań o tajemniczość i niezwykłą naturę świata.

Interesującym przykładem przedstawienia różnych postaw życiowych i poziomów ludzkiej wrażliwości jest opowiadanie Głucha przestrzeń. W nim właśnie przyglądamy się postaci Szymona Wawery, emerytowanego pracownika kolei, którego zadaniem jest pilnowanie nieczynnej i opuszczonej stacji kolejowej. Starzec, nie mogąc pogodzić się z zawodową bezczynnością, postanawia wrócić do dawnej pracy. Zarówno zajęcie, jak i samo zachowanie Wawery traktowane jest przez szefostwo jako wyraz niegroźnego obłąkania. Jego tęsknota za minionymi dniami oraz przywiązanie do bliskich mu miejsc budzą wspomnienia, które znajdują ucieleśnienie w pędzącej maszynie wypełnionej aż po brzegi fantomami nieżyjących towarzyszy.

Grabiński zdaje się eksplorować pokłady ludzkiej psychiki, sięgając do jej najgłębszych i najlepiej skrywanych zakątków. W tym miejscu należy wspomnieć o opowiadaniu Gebrowie – dzięki tej historii mamy okazję przyjrzeć się szaleństwu w najczystszej postaci za sprawą pacjentów zakładu psychiatrycznego. Terapeutyczne sanktuarium staje się miejscem, w którym obłęd zaczyna być panem sytuacji. Pisarz ukazuje destrukcję psychiczną nie tylko na poziomie jednostki, ale i zamkniętego społeczeństwa owładniętego pierwotnymi żądzami i pragnieniami. Ludzkie portrety naszkicowane przez Grabińskiego, jak również wykreowane przez niego sytuacje otoczone aurą ezoteryczności, na długo zostają w pamięci czytelnika.

Ta literacka podróż zachwyca wyśmienitym, kunsztownym stylem i bogatą warstwą językową. Podniosła forma i wyszukane metafory, a także tematyka ludzkich lęków i żądz, mogą przywodzić nam na myśl pisarstwo Edgara Allana Poego. Wszystkowiedzący narrator wprowadza czytelnika w świat, który przeraża, ale przeraża w ten fascynujący sposób, dzięki któremu chcemy poznać go jeszcze bliżej. Twórca Demona ruchu potrafi wywoływać silne emocje, zabierając nas na granicę racjonalności i niepoznawalności.

Zbiór opowiadań Grabińskiego to doskonała lektura. Pisarska precyzja, nieskrępowana wyobraźnia, erudycja autora (jak chociażby odwoływanie się do staroindyjskich mitów czy pojęć z zakresu psychologii), a także atmosfera strachu i niepokoju stanowią o sile i wielkości Demona ruchu.
Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę
9.0
Ocena recenzenta
8.83
Ocena użytkowników
Średnia z 3 głosów
-
Twoja ocena
Tytuł: Demon ruchu i inne opowiadania
Autor: Stefan Grabiński
Wydawca: Zysk i s-ka
Miejsce wydania: Warszawa
Data wydania: 20 września 2011
Liczba stron: 544
Oprawa: twarda
Format: 135 x 205 mm
ISBN-13: 978-83-7506-670-8
Cena: 39,90 zł



Czytaj również

Komentarze


chwast81
   
Ocena:
0
No nie wiem przez kogo Pan Grabiński jest zapomniany...chyba przez gimnazjalistów. Każdy kto ośmiela się nazywać miłośnikiem horroru/grozy, Grabińskiego znać musi, a zbiory jego opowiadań są w niemal każdym średnio zaopatrzonym antykwariacie po 3,4 zł ;). Wiem, bo często widuję, jak ktos chce, mogę wysyłac :P
10-12-2011 07:34
cichutko
   
Ocena:
0
Niby tak, ale zauważ, że aktualnie ludzie znacznie częściej czytają nowości niż klasyków ;) Stąd faktycznie sporo osób może nie wiedzieć o istnieniu niejakiego Pana Grabińskiego, zwłaszcza tych młodszych. A w artykule Edgar Allan pisał o ogólnej tendencji. No ale skoro nawet China Mieville nie pozwala o nim zapomnieć, to może jest szansa, że tendencje się zmienią XD
10-12-2011 13:37
Edgar Allan
   
Ocena:
0
Drogi Chwascie!
Chcialbym jedynie zauważyc, ze Pan Grabiński przegrywa dzisiaj w rankigach popularnosci z innymi, bardziej znanymi (a niekoniecznie lepszymi) tworcami horroru.
Gimnazjaliści moga go w ogole nie znac, a co dopiero mowic o zapominaniu ;)
Dlatego ta reedycja opowiadań może cieszyć.
(Aktualizacja)
Droga Alicjo!
Właśnie o tendencje mi chodzilo :) Masz swieta racje.
Nie tylko China Mieville! My również!
10-12-2011 13:56
~Przemek

Użytkownik niezarejestrowany
   
Ocena:
0
Mamy tyle genialnych opowiadań i książek. Dlaczego kur...na ich podstawie nie robi się filmów!
11-12-2011 16:54
~krt

Użytkownik niezarejestrowany
    o wydaniach
Ocena:
+1
To NIE jest reedycja publikacji z roku 1919. W roku tym ukazał się zbiór "Demon ruchu" (bez podtytułu), zawierający tylko opowiadania o pociągach. Zbiór ten rzeczywiście miał reedycię, w Lampie i Iskrze Bożej, jakoś tak z 10 lat temu. Wydawnictwo Zysku to przekrojowa antologia, z samego "Demona" pochodzi pierwsze 10 opowiadań, i nie jest to cała zawartość oryginalnego zbioru. Reszta to opowiadania z innych tomów, wydawanych w latach 1918-1930, w tym drugiego zbioru tematycznego, czyli "Księgi ognia", są też, zdaje się, teksty z czasopism.

Autor recenzji nic nie pisze o wydaniu, a to jest - od strony merytorycznej - bardzo kiepskie, opowiadań nie datowano i nie napisano, które z jakiego jest zbioru, nie ułożono ich nawet chronologicznie, nie ma też żadnego tekstu krytycznego czy chośby wprowadzającego wstępu lub posłowia - tymczasem w przypadku tak specyficznego, i własnie zapomnianego pisarza jak Grabiński jest to przecież konieczne do właściwego odbioru.
13-12-2011 16:08
Scobin
   
Ocena:
0
Dziękuję za cenne uzupełnienie.
13-12-2011 18:02
Edgar Allan
   
Ocena:
0
Fakt. Przyznaje sie do bledu.
A uwagi jak najbardziej cenne i wartosciowe - za co bardzo dziekuje!
13-12-2011 19:40

Komentowanie dostępne jest po zalogowaniu.