Autor: Bartosz 'Zicocu' Szczyżański
Aomame jest instruktorką fitness. Wydaje się, że wykonuje zwyczajną pracę, ale kobieta uczyniła z wiedzy o ludzkim ciele sztukę. Dzięki wyczerpującym treningom sztuk walki i wieloletnim badaniom poświęconym budowie mięśni wie wszystko o ich funkcjonowaniu. Popularność, której przysparzają jej nietypowe kursy, sprawia, że zaczynają się nią interesować wyjątkowo tajemniczy ludzie. W końcu Aomame staje się śmiertelnie skuteczną morderczynią, która zajmuje się szczególnymi ofiarami – mężczyznami znęcającymi się nad swymi życiowymi partnerkami.
Tengo jest wykładowcą na kursach przygotowujących do studiów. W czasach szkolnych uważany był za złote dziecko, przyszłego reformatora matematyki, ale dziwnym trafem nagle stracił zainteresowanie królową nauk i stał się „tylko” wyjątkowo zdolnym uczniem. W wolnych chwilach zajmuje się pisaniem powieści, które stale śle na konkursy debiutów – znajomi redaktorzy uważają, że ma świetny warsztat, ale w jego tekstach wciąż brakuje czegoś, co mogłoby przyciągnąć czytelników.
Dokładna lektura powyższego streszczenie wystarczy, aby zadać sobie proste, lecz kluczowe dla oceny 1Q84 pytania: co łączy te dwie postaci? O czym jest ta powieść? Choć wydaje się, że odpowiedź na nie powinna być oczywista dla każdego, kto choćby zaczął lekturę tekstu, wcale tak nie jest. Murakami nieznośnie wolno odkrywa przed czytelnikiem kolejne kluczowe dla fabuły szczegóły, co wywołuje wrażenie zagubienia w niezbyt spójnej historii, a narracja skupiona na dwóch niemal rozłącznych wątkach jeszcze je potęguje. Z tego powodu lektura pierwszego tomu 1Q84 momentami jest bardzo trudna: czytelnik śledzi raz Aomame, raz Tengo, zupełnie nie wiedząc dlaczego ani po co wszystko się dzieje. Wystarczy dodać do tego, że Murakami ma olbrzymią tendencją do popadania w dygresje, żeby stwierdzić, że pierwsza część powieści wymaga od czytającego sporo samozaparcia. O dziwo, zupełnie inaczej wygląda Księga druga. Murakami nagle postanawia ściśle powiązać losy swych bohaterów, przyspiesza tempo akcji, stara się zaintrygować czytelnika. Punkt kulminacyjny pod koniec drugiego tomu to prawdziwy szok – pisarz kończy ze ślamazarną narracją i 1Q84 staje się na chwilę powieścią akcji. O dziwo, taka krótka przemiana służy tekstowi. Sprawia, że oczekiwania przed tomem trzecim zdecydowanie rosną.
Bardzo trudno stwierdzić, co czyni z najnowszej powieści Murkamiego utwór wyjątkowy – bo takim skądinąd jest. Na pewno warto przyjrzeć się bliżej bohaterom, których pisarz kreuje bardzo dokładnie, skupiając się na ich motywacji, podstawach kolejnych wyborów, autorefleksjach. Jednak wydaje mi się, że to nie oni są w tym utworze najważniejsi. Autorowi udało się – celowo? – podkreślić niezwykłość 1Q84 w niej samej, wprowadzając do powieści wątek tekstów Tengo. Redaktorzy zarzucają matematykowi, iż pomimo doskonałego warsztatu, jego dzieła nie przyciągają – brakuje w nich znaczących treści. Murakami natomiast pisze o czymś – to wrażenie towarzyszy czytelnikowi przez cały czas trwania lektury. Fantastyczne, niemal surrealistyczne wątki, skomplikowane zawirowania czasowe, kolejne niecodzienne frazy w ustach pobocznych bohaterów – nie sposób o tym wszystkim zapomnieć po zamknięciu książki, nie sposób się od tego oderwać, nie sposób o tym nie myśleć. Ten efemeryczny klimat powieści sprawia, że zapada ona naprawdę głęboko w pamięć.
1Q84 mogłoby być zdecydowanie lepszym tekstem. Nużąca narracja w pierwszym tomie, liczne a nie zawsze potrzebne dygresje i bardzo późne zawiązanie akcji sprawiają, że mniej wytrwali czytelnicy odrzucą powieść bez zagłębienia się w nią. Jednak ta przedziwna historia ukrywa w sobie tak wielki potencjał, że nie sposób jej nie docenić i nie polecić tym, którzy lubią całkowicie zwariowane opowieści.
Tytuł: 1Q84 t.1
Autor: Haruki Murakami
Tłumaczenie: Anna Zielińska-Elliott
Wydawca: Muza
Miejsce wydania: Warszawa
Data wydania: 10 listopada 2010
Liczba stron: 480
ISBN-13: 978-83-749-5866-0
Oprawa: miękka
Wymiary: 145 x 205 mm
Cena: 44,90 zł
