Autor: Bartosz 'Zicocu' Szczyżański
Pewnej nocy w małym mieści do chodzi do okropnej zbrodni – ginie troje całkowicie niewinnych ludzi. Tajemniczy morderca jednak na tym nie poprzestaje: jego celem jest ostatni członek rodziny, malutki chłopiec. Jednak jakimś cudownym zbiegiem okoliczności nasz bohater ucieka i dociera do miejsca, które okaże się dla niego najbezpieczniejszą przystanią – na… cmentarz. Po burzliwej naradzie mieszkańcy nekropolii decydują się przyjąć żywego człowieka. Pojawia się jednak pewien problem: jak nazwać chłopca? Decyzja zapada dosyć niespodziewanie – nasz bohater zostaje Niktem Owenem. I tak zaczyna się cała historia.
Wydawać by się mogło, że Gaiman porwał się właściwie na coś niemożliwego – osadzenie akcji powieści o dorastaniu na cmentarzu nie wydaje się racjonalne. Pisarz udowadnia jednak, że nie ma w literaturze motywów nie do połączenia. Tak naprawdę cała warstwa „cmentarna” to tylko otoczka książki; otoczka wykreowana doprawdy świetnie (o czym później), ale wciąż nie najważniejsza. Dużo większą rolę odgrywa legendarne drugie dno, o którym tyle się mówi. W Księdze cmentarnej jest ono dosyć łatwe do zinterpretowania i podane w sposób przystępny (z pewnością nie będą mieli problemów z jego odczytaniem młodsi czytelnicy, do których książka jest adresowana). Niektórzy mogą mówić, że to kolejny banał o wkraczaniu w dorosłe życie, ale epilog obala tę tezę bez problemu – jest on wprost przesycony emocjami. Jestem pewien, że niejednemu twardemu facetowi w oku zakręci się przysłowiowa łezka.
Błędem byłoby jednak odczytywać Księgę cmentarną tylko i wyłącznie jako poważny tekst o granicy między dzieciństwem a dorosłością. W dużej części jest to po prostu świetna rozrywkowa powieść z niezwykłą atmosferą. Na pierwszy plan wysuwa się niecodzienne poczucie humoru Gaimana. Książka przesiąknięta jest czarnym komizmem, który czasami powoduje niekontrolowane wybuchy śmiechu.
Pora powiedzieć co nie co o postaciach tej intrygującej historii. Nasz bohater o wiele mówiącym imieniu Nikt to przykład połączenia archetypowego „kuzyna z prowincji” i dziecka dorastającego w niecodziennych okolicznościach. Robi wiele rzeczy, o których jego rówieśnikom się nie śniło, ale często wykazuje się zatrważającą niewiedzą na temat zwykłego życia. Gaiman świetnie oddał zagubienie tej postaci. Bardzo ciekawe pod tym względem jest zakończenie, gdy Nikiem targają sprzeczne emocje, których wcześniej jakby nie dostrzegał. Poza głównym bohaterem poznajemy lepiej w sumie tylko Silasa, jego opiekuna. Ta postać to kolejny świetnie wykorzystany archetyp – twardy mężczyzna, który jednak troszczy się o swojego wychowanka. Reszta postaci (czyli przede wszystkich duchy) to właściwie element tła dla głównej historii.
Znającym już twórczość Gaimana uprzejmie donoszę – w kwestii stylu nie odnotowałem żadnych zmian. Autor dalej pisze lekko, przyjemnie, a zarazem intrygująco. Często pojawiają się małe żarty sytuacyjne, często odrobina czarnego humoru – a wszystko to zręcznie wplecione w dialogi i opisy. Nikogo chyba nie zdziwi, iż przy książce czas mija błyskawicznie – pisarz ma wypracowany styl, który pomaga poznawać niuanse fabuły bez żadnych „zacięć”.
Z redaktorskiego obowiązku wspominam o wydaniu, gdyż to jest po prostu poprawne – ani mniej, ani więcej. Tłumaczenie jest bardzo dobre, trudno dostrzec jakieś poważniejsze błędy. Książka jest dobrze klejona, okładka ma bardzo lubiane przeze mnie „skrzydełka”; jedyną wadą może okazać się większy niż zwykle format, na jaki zdecydowało się Wydawnictwo MAG.
Księga cmentarna jest powieścią zdecydowanie wartą przeczytania. To bardzo dobry tekst o dojrzewaniu - w dodatku osadzony w naprawdę niezwykłych realiach - który z pewnością trafi do każdego, nie tylko do młodszych czytelników, do których jest kierowany. Jeśli macie ochotę na spędzenie kilku chwil na wesołym cmentarzu zagłębcie się w świecie tej niecodziennej Księgi, a na pewno nie będziecie żałować.
