Felietony

Pisarz - wolny zawód

Kilka słów od debiutantki dla przyszłych debiutantów

Witam cię serdecznie, drogi autorze in spe. Usiądź spokojnie i napij się herbaty. O ile pamiętam, chciałeś się dowiedzieć, jak napisać i wydać książkę. Ostrzegam cię od razu - nie spodziewaj się po mnie wyczerpujących fachowych porad. Nauką stylu zajmują się starsi i mądrzejsi ode mnie; bez trudu zn...

Polska fantastyka będąca częścią sztuki wysokiej?

Ostatnio wiele się mówi o tym, że polska literatura fantastyczna nie ma ambicji do miana literatury wysokiej. Popularnością cieszą się książki lekkie i rozrywkowe (vide cykl o Wędrowyczu Pilipiuka, dwa tomy o wampirze Vesperze Kozak czy też przygody inkwizytora Piekary - nie wspominając już o zamier...

Wichry zimy czy chłodny wietrzyk? O przyszłości pewnej pieśni

Od redakcji: tekst zawiera spoilery i przeznaczony jest dla osób, które przeczytały już Taniec ze smokami. Przy okazji premiery drugiego sezonu Gry o tron westeroski hype odżył ze zdwojoną siłą, o ile można w ogóle powiedzieć, że przez ostatni rok przygasł choć na chwilę. O dzielnie pracującym na m...

Zmierzch wampirów

Kultura zaczęła zjadać własne dzieci. Najgorsze w tym jest to, że są to dzieci wdzięczne, kochające, nigdy nieporzucające swej matki i raźno kroczące wraz z nią przez cały okres jej rozwoju. Wampiry były, są i będą zawsze [1] obecne w kulturze, jakakolwiek by ona była. Dalej będą zapładniały wyobraź...

O bohaterach. Część 1

Qchnia artystyczna #6

Jak bardzo bohaterski powinien być bohater? Wbrew pozorom, jest to dosyć trudne pytanie, zwłaszcza gdy stawia je sobie niedoświadczony adept pióra. Młodzi twórcy w szczególności upodobali sobie fantasy, a gatunek ten rządzi się pewnymi niezbywalnymi prawami: zazwyczaj protagonista wykazać się musi u...

Na oko

Qchnia artystyczna #3

Pamiętam dokładnie, jak zabrałam się pierwszy raz do smażenia naleśników. W głębokiej podstawówce pokłóciłam się z piastunką brata i nie chciałam jeść przygotowywanego przez nią żarcia. Wkrótce okazało się, że unoszenie się honorem nie popłaca i oto zawisłam bezradnie nad garnkiem z butelką mleka or...

Pisz ze Staszkiem: Łzy wzruszenia na ustach, ząb czasu w rękach

Dzisiejszy felieton, poświęcony metaforom, to akt morderstwa. W bezlitosnej analizie uśmiercę cytat, który kończył inauguracyjną notkę blogową. Zabiję go, tłumacząc, dlaczego jest śmieszny. Zanim jednak nastąpi zgon, przyjrzymy się poczciwinie jeszcze raz: Drodzy Czytelnicy! Łzy wzruszenia cisną m...

Ucieczka w dialogi

Qchnia artystyczna #11

Ostatnimi czasy miałem okazję czytać dwie skrajnie różne antologie. Pierwszą były Bajki dla dorosłych wydawnictwa Fabryka Słów − zbiór raczej średni, z jednym wyróżniającym się opowiadaniem, Dzwonem wolności Andrzeja Pilipiuka; pozostałe, może z wyłączeniem Za siedmioma stopniami Anny Kańtoch,...

Mogę się na niczym nie znać, przecież piszę fantastykę!

Qchnia artystyczna #1

Spośród wszystkich błędów, popełnianych przez niedoszłych pisarzy, najbardziej chyba irytuje mnie właśnie ten – ordynarny brak szacunku dla czytelnika fantastyki. Ale od początku. Kiedy w 1998 roku pojawiłam się w wydawnictwie z wydrukiem mojej pierwszej powieści pod pachą, nie miałam pojęcia...

Uczta Wyobraźni – Fantastyka na Nowy Wiek

Artykuł ten oraz wywiad z Andrzejem Miszkurką ukazał się także w czwartym numerze Literadaru. Na forach internetowych, zlotach miłośników czy choćby w audycjach radiowych spotkać się można z opiniami, że w Polsce trudno o ambitną, satysfakcjonującą literaturę fantastyczną ze względu na to, iż naszy...

Nostradamus a sprawa rosyjska

Najlepsza Załoga Słonecznego - Oleg Diwow

Notka na okładce zapowiada mnóstwo humoru i świetną zabawę, jednak wszystkie wymienione wesołe scenki znajdujemy na pierwszych pięciu stronach powieści. Potem jest samo życie, choć w opakowaniu z tzw. space opery. Odległa przyszłość po wielkiej wojnie, polityka i politycy z ich gierkami i kombinacja...

O fantastyce...

Po artykule Jędrzeja 'Bukinsa' Bukowskiego na Polterze wywiązała się dyskusja dotycząca nie tyle poziomu literackiego polskiej fantastyki (o czym pisał autor), lecz znaczenia samego pojęcia "dzieła literackiego" i zapotrzebowania na fantastykę w dzisiejszych czasach. Artykuł ten był jednak dla mnie...

Umarł król, niech żyje król?

Czyli krótko o tegorocznym Zajdlu w kategorii "powieść" i nie tylko.

Po raz drugi z rzędu, Zajdla za najlepszą powieść fantastyczną roku otrzymał Jarosław Grzędowicz. Przyznam, że jestem ogromnie zaskoczony. Chyba wszyscy typowali Sapkowskiego, którego Lux Perpetua - będąca zwieńczeniem cyklu husyckiego - cieszyła się ogromną popularnością. Odniosła ona również sukce...

Z planem czy na żywca?

Qchnia artystyczna #14

Zasiadając do pisania opowiadania lub powieści warto mieć gotowy szczegółowy plan wydarzeń, czy może lepiej jedynie obmyślić ogólny zarys fabuły, a podczas pracy dać się porwać żywiołowi? Na to pytanie nie ma prostej odpowiedzi. A trzeba zaznaczyć, że jest jednym z najczęściej zadawanych podczas spo...

Z tęsknoty za Mistrzem

Czyli dlaczego nie lubię Paoliniego

Gdzieś kiedyś przeczytałem, że wśród fantastów powszechna jest ewolucja gustów literackich od fantasy po science-fiction. Wiadomo, człowiek dorasta, poważnieje, a co się z tym wiąże, zaczyna oczekiwać od książek czegoś więcej, niż tylko czystej rozrywki. Jest w tym trochę prawdy, ale tylko trochę, c...

Gatunek, głupcze!

Dodam jeszcze jedno hasło, na które natychmiast bym zagłosował: ORYGINALNE! Wypowiedź pewnego internauty pod ankietą na temat ulubionych gatunków fantastyki Nigdy nie zrozumiem ludzi, którzy klasyfikują książki. Bo niby po co szufladkować literaturę? W końcu najbardziej wartościowe utwory są orygi...

O porannym kacu

Qchnia artystyczna #5

Obudziłem się. Światło wbiło się boleśnie pod opuchnięte powieki. Odbiło mi się słabo przetrawioną wódką. Na oślep sięgnąłem po szklankę. O kurwa, pusta, musieli wszystko wypić. Wciągnąłem skórzane spodnie oraz nabijane ćwiekami skarpetki i macając po ścianach, powlokłem się do łazienki. Łeb mi pęka...

O bohaterach. Część 2

Qchnia artystyczna #9

W niedawnej recenzji Iman napisała: "Po języku najbardziej godna pochwały jest kreacja bohaterów. Przypominają mi oni postaci z teatru Konstantego Stanisławskiego, który w trakcie pracy nad przedstawieniem razem z aktorami tworzył hipotetyczne życiorysy nawet najbardziej epizodycznych postaci. Więc...

Odrobina cierpliwości

Qchnia artystyczna #2

Miało być bardziej ogólnie, po trosze filozoficznie, ale po publikacji felietonu Ani Brzezińskiej odezwały się głosy domagające się konkretów. Tak więc do konkretów przejdziemy. Jednym z największych wrogów młodych wannabe-pisarzy jest pośpiech. Ich dzieła powstają zazwyczaj w bardzo krótkim czasie...

Nie będziesz kolejnym Tolkienem!

Qchnia artystyczna #4

Tolkien wielkim mistrzem był − to fakt. Od dziesięcioleci jest niedoścignionym wzorem dla twórców fantasy, inspirowanych światem z rozmachem wykreowanym przez oksfordzkiego profesora. Co rusz wydawcy w okładkowych blurbach wyśpiewują peany na cześć świeżo upieczonych twórców, którzy już na str...

Pisarz jak bóg

Czyli: "Nie zrozumiałeś, boś głupi!"

Jaki jest Dukaj, każdy widzi. A jeżeli ktoś nie widzi, to może poczytać, bo – chyba jak żadnego innego polskiego twórcę – poprzedza go swoista legenda (dość powiedzieć, że dział forum Nowej Fantastyki, poświęcony literaturze, ma podtytuł: "I co Dukaj miał na myśli?"). Wszyscy znają Sapko...

Książki bardzo złe

Czyli te z dolnych pozycji rankingów

Dobra książka szybciej znajdzie czytelnika. Dobre książki lepiej się sprzedają, są częściej cytowane, mają więcej recenzji, występują na szczytach rankingów i częściej się o nich mówi, pisze i czyta. Czasem znajomi mnie pytają, widząc moją biblioteczkę napchaną różnymi książkami, czy mogę polecić co...

Mina przeciwpiechotna

Qchnia artystyczna #12

Jakiś czas temu wrzuciłam tutaj nasz test dla redaktorów i korektorów, który serwujemy na przystawkę osobom zgłaszającym się do współpracy. Poprosiłam o poprawienie dwoje naszych współpracowników i efekty ich pracy przedstawiam poniżej (w formie pliku do ściągnięcia). Zanim jednak omówię efekty, chc...

Gra o tron: 12 największych różnic między książkami a serialem

Wielkimi krokami zbliża się premiera 6 sezonu Gry o Tron. Jedni ją kochają, inni nie cierpią, ale jedno jest pewne – każdy nowy odcinek natychmiast staje się tematem ożywionych rozmów. W ostatnich latach podstawowym przedmiotem sporu między widzami były coraz częściej widoczne zmiany w stosunk...

Gniew, bogini, opiewaj Achilla, syna Peleusa, zgubę niosący i klęski nieprzeliczone Achajom...

Qchnia artystyczna #8

Nie wiem, jakich bohaterów powinni tworzyć początkujący – albo nawet bardzo doświadczeni – pisarze. Nie usiłuję się tutaj ustawiać bohatersko w kontrze do Malakha, który spisał swoje sugestie w felietonie, aczkolwiek oczekiwanie, że będziemy całkowicie zgodni, wydaje mi się naiwne. Umiej...

Okno na świat: Metro 2033

Homo sapiens czy Homo novus?

Im więcej książek czytamy, tym bardziej jesteśmy wybredni, czepiamy się szczegółów, szukamy dziury w całym i generalnie każdej kolejnej lekturze coraz trudniej wydobyć z nas spontaniczny okrzyk zachwytu. Jeśli ograniczyć się do rosyjskiej literatury fantastycznej, ostatnią pozycją, która wciągnęła m...

Jego Wysokość Horror

Czasem mam wrażenie, że horror to taki mniej udany brat lotnej fantasy i intelektualnego s-f. Jest w nim zbyt dużo niepoważnych rzeczy: nieprawdziwe potwory, nieprawdziwe sytuacje, bohaterowie reagujący w niemożliwy do sprawdzenia sposób, czasami nieodpowiednie podejście do świata wiary i duchowości...

Korzenie Białego Drzewa

Moja Droga Lucy, Napisałem tę opowieść dla ciebie, ale kiedy zaczynałem ją pisać, nie zdawałem sobie sprawy, że dziewczynki rosną szybciej niż książki. W rezultacie jesteś już za stara na bajki. […] Pewnego dnia będziesz jednak dostatecznie stara, aby znowu do bajek wrócić. Możesz wtedy zdjąć...

O marzeniach

Qchnia literacka #15

Zamierzałam pisać o czymś zupełnie innym. Sporo się teraz włóczę po Polsce przy okazji promocji Wiedźmy, więc wreszcie mam okazję spokojnie poczytać w pociągach, chociaż przyznam, że i mocniejsze emocje się zdarzają, na przykład wyprawa nieogrzewanym i spóźnionym ekspresem Intercity z Warszawy do Gd...

Carte blanche, czyli wojna o Wiedźmina

Pierwsze oficjalne wieści na temat nowej filmowej adaptacji przygód Geralta z Rivii wywołały w Polsce dość interesującą reakcję. Ujawnienie powiązanych z całym projektem nazwisk oraz firm wywołało falę krytyki i delikatnie mówiąc nieprzychylnych opinii. Owszem, znalazło się również kilka neutralnych...

Pisałem kiedyś powieść. Emocje.

Qchnia artystyczna #10

Najczęściej uczymy się na błędach, prawda? Zazwyczaj na własnych. Wiążą się z tym wprawdzie jakieś negatywne konsekwencje, bo zanim będziemy w stanie spojrzeć wstecz i ocenić swoje poczynania, musimy najpierw coś popsuć, ale koniec końców nie jest tak źle: uczucie zawodu znika, a wyciągnięta z pomył...

Święte prawo czytelnika

Pamiętacie film z Jackiem Nicholsonem Lepiej być nie może? Diabelsko wyglądający aktor (on zawsze tak wygląda, nie tylko w Czarownicach z Eastwick), gra pisarza, Melvina Udalla, autora przejmujących, bardzo popularnych powieści. W jednej ze scen filmu spotyka wielbicielkę, która rozmarzonym głosem...

Żmudna sztuka światotwórstwa

Czas na wycieczkę po światach wyobrażonych

Obcując z jakimkolwiek tekstem kultury spod znaku fantastyki, nieodłącznie wybieramy się na wycieczkę do innego świata. Czasem różnią się od naszego bardziej, a czasem są prawie identyczne. W jednych poczujemy się jak w domu, z drugich – szybko uciekniemy. Żeby jednak zaistniały – jeśli...

Navigare necesse est

Qchnia artystyczna #7

Zamierzałam zdawkowo podać wyniki ankiety o pierwszych zdaniach, ale poczułam się, jakbym zdradzała starych przyjaciół. Książki są bowiem przyjaciółmi, niejednokrotnie bliższymi i bardziej wpływowymi od ludzi. Przez lata pamięta się ich wypłowiałe twarze i słowa, jakimi się odzywają w naszej wyobraź...

Wyprawa po żółtej, ceglanej drodze

Co zapomnieliśmy o Krainie Oz?

Czarnoksiężnik z Krainy Oz jest historią, która ma w sobie to coś sprawiającego, że kolejni twórcy oraz twórczynie wracają, aby opowiedzieć ją na nowo. Każda następna adaptacja dokłada cegiełkę do naszego rozumienia tej fantastycznej opowieści o małej dziewczynce, która nagle przestała znajdować się...

Porozmawiajmy o fan fiction

Fiki, jakie są, każdy widzi?

Media w swoim zadziwieniu często nie do końca wiedzą, jak ugryźć temat fików, a członkowie fandomu niekoniecznie mają chęć sprawę zgłębiać. A sama historia fan fiction jest i ciekawa, i wcale nie taka prosta. Są takie pojęcia we współczesnej kulturze cyfrowej, które prawie wszyscy kiedyś usłyszeli...

Ząb czasu

Książki też się starzeją

Ze wznowieniami dzieł uznawanych za klasyczne zawsze jest problem. Traktować taką książkę jako kolejną zwykłą powieść? Oceniać? Recenzować, wreszcie? Jeżeli już, to czepiać się, gdy coś się nie podoba, pisać, że słaby warsztat, płytcy bohaterowie, a w ogóle to fabuła jakaś taka nieciekawa… ale...

Porozmawiajmy o fan fiction. Część 3

Po co właściwie ludzie piszą fiki? Pytanie o motywacje

Skoro już zaplanowaliśmy, w jaki sposób zapiszemy się w historii nauki jako ci, którzy wreszcie empirycznie przebadają piszących fiki pod kątem ich cech demograficznych, to możemy usiąść wygodnie w fotelu, wyciągnąć nóżki na podnóżku i zająć się planowaniem kolejnych kroków. Mianowicie, zadumajmy si...

Gry i zagrania

Jedno z częstszych pytań, jakie zadają znajomi, przeglądając moją dosyć skromną kolekcję książek z zamiarem pożyczenia czegoś, brzmi: "Masz może coś osadzonego w realiach Warcrafta?" Pytają oczywiście również i o inne tytuły związane z rozmaitymi grami komputerowymi. Wskutek tego nasunęła mi się pe...

Łoś Superktoś poleca...

Nowa książka, autor nieznany, nota nic mi nie mówi. Patrzę na dopiski, a tam Brian Stableford, Stephen King lub inne znane nazwiska. Wszyscy "polecają" produkt, nad którego kupnem właśnie się zastanawiam. Brakuje tylko Lovecrafta, ale ten z wiadomych względów nie może niczego zaopiniować teraz, a wc...