Kto, poza grognardami cierpiącymi z powodu inflacji statystyk, nie kocha wielkich toporów? Tych obusiecznych maszyn do zabijania, których obrażenia współdzielą dwunastościenną kostkę obrażeń jedynie z barbarzyńcami, smokami i nieumarłymi? Jest to może zupełnie świeża miłość - pasujące do tego opisu wielkie topory są względnie nowym wynalazkiem w Dungeons & Dragons, gdyż jako broń domyślnie dostępna bohaterom graczy pojawiły się dopiero na przełomie tysiącleci, w 3. edycji gry - mają one jednak za sobą ciekawą historię. Wszystko zaczęło się od Minotaura...
Przed publikacją 3. edycji D&D, wielki topór (great axe) nie występował w erpegowej naturze - przynajmniej nie z nazwy, choć podobna broń pojawiała się w inspirowanych D&D (ale nieopartych na oficjalnych zasadach!) grach komputerowych - seriach Might & Magic czy Diablo. Gry komputerowe na zasadach Advanced Dunges & Dragons, choćby Baldur's Gate, znały jedynie topory jednoręczne. Samo D&D, i to od lat siedemdziesiątych, w ogóle posiadało reguły tylko dla dwóch rodzajów tej broni: ręczne toporki (hand axe) służące do miotania i bojowe topory (battle axe) pod każdym względem ustępujące mieczom. Ostatecznie na co komu więcej? To nie jest uczciwa broń drzewcowa, żeby szczegółowo opisywać ją w osiemnastu odmianach (jak w 2. ed. AD&D w wersji z 1995 roku; wydanie z 1989 roku zadowalało się sześcioma odmianami, w odróżnieniu od 1. ed. AD&D z roku 1978 - tam opisano przeszło 15 różnych "kawałków żelastwa na kiju")!
To, jak właściwie wyglądały wspomniane topory bojowe i czy wymagały jednej, czy może obu rąk do walki, było już mniej istotne i uzależnione od widzimisię prowadzącego oraz stosowanej wersji systemu: w AD&Dbattle axe uznawano za broń średniego rozmiaru, a więc jednoręczną dla większości postaci; w wydawanej równolegle Rules Cyclopedia była to już broń dwuręczną, chyba jeszcze od czasów rewizji D&D opracowanej przez Erica Holmesa. Tyle rozróżnień - do wydań Wizards of the Coast battle axes przetrwały w wersji "ostatecznie-jednak-jednoręcznej", wyparte przez uczciwe, dwuręczne wielkie topory. Nie wzięły się jednak ani z próżni ani nawet z Diablo. Trzeba uczciwie przyznać, że obok RC w 1991 roku ukazał się dodatek do AD&D zatytułowany Arms & Equipment Guide - w żadnym wypadku nie był to podręcznik źródłowy, ale wspomniano tam great axes, dookreślone jako "oburęczne topory bojowe o statystykach berdyszu". Co jeszcze istotniejsze, tak w pierwszej, jak i w drugiej edycji AD&D wspominano o "ogromnych toporach" (huge axes) dzierżonych przez potworne, ludożercze minotaury - w regułach pozbawionych osobnego great axe rozpatrywanych jako halabardy. Berdysz czy halabarda, broń drzewcowa jest dobra na wszystko.
To wszystko tyczy się wyłącznie linii Advanced - w równoległej, historycznej linii Basic/Classic D&D minotaury albo ograniczały się do broni naturalnej, jak w oryginalnym D&D czy w rewizji Holmesa, albo też korzystały zamiast tego z niedookreślonej broni - "najczęściej włóczni, maczug lub toporów" (w tej kolejności). O ile jednak nie brakuje przedstawień minotaurów "nieuzbrojonych", próżno szukać rysunków bykogłowców wyposażonych we włócznie czy nawet dowolną odmianę Ciężkiego Tępego Narzędzia. Wprawdzie w 4. edycji D&D trafiło się kilka tego rodzaju ilustracji, w tym jedna z mieczem zamiast siekiery - jednak wszystkie wystąpiły w jednym podręczniku dodatkowym. Zdecydowanie preferowane są topory, obojętnie już - jedno- czy dwuręczne. Skutkiem tego jeśli zapyta się kogoś, jak wygląda minotaur, na ogół w odpowiedzi usłyszy się coś w rodzaju: "gość z głową byka… i z toporem!" W razie dopytywania o ten ostatni element opisu można jeszcze przekonać się, że broń powinna być obusieczna, prawdopodobnie też dwuręczna. Innymi słowy, wzorcem minotaura przechowywanym w labiryncie Międzynarodowego Biura Miar w Sèvres pod Paryżem jest minotaur z serii (Heroes of) Might & Magic.
Oczywiście to nie jedyna obecna w fantasy wizja minotaurów. Niekiedy bywają one uczłowieczane (głównie przez zmniejszenie ich do względnie ludzkich rozmiarów i dodanie im kultury, a czasem i zdolności strategicznych) - co czyni z nich przy okazji grywalną rasę w RPG. W D&D były na to dwa przykłady: najpierw w Dragonlance opisano wyspiarskie, faszystowskie państwo urodzonych żeglarzy, z lekkim kulturalnym ukłonem w stronę starożytnego Rzymu i licznymi, niemal nieskrywanymi odniesieniami do hitlerowskich Niemiec; później w 4. edycji minotaury podzielono na potwornych czcicieli Bafometa (wśród których umieszczono także okultystów inspirowanych jakopodobnymi yikaria z Al-Quadim) i wewnętrznie rozdarte, skłonne do medytacji istoty walczące z demonicznym zewem dziczy. W ramach dokładnie odwrotnej tendencji, w bestiariuszu do 2. edycji AD&D podawano, iż nie istnieją samice minotaurów - przedstawiciele tej rasy rozmnażają się wyłącznie za pośrednictwem ludzkich kobiet. Lepiej nie zastanawiać się nad implikacjami tego niepozornego wtrącenia (ani nad jego podobieństwem do dawnych, dziś nieco zapomnianych opisów zwierzoludzi z Warhammera, gdzie minotaury są Dziećmi Chaosu). Innym częstym odstępstwem od mitycznego pierwowzoru jest czynienie z minotaurów nie więźniów, lecz władców labiryntów. Skąd jednak u nich te nieszczęsne, wszechobecne obusieczne topory?!
Wydaje się, że jak i sam Minotaur (oraz Labirynt) - z Krety. Rzymskim słowem na określenie siekiery o dwóch ostrzach był bipennis; w Grecji nazywano ją pelekis lub z lidyjskiego – labrys, i to ostatnie określenie (pokrewne "labiryntowi") jest obecnie najczęściej spotykane. Jedno- czy dwuręczny topór o dwóch ostrzach miał wiele znaczeń i funkcji w historii. Był oczywiście bronią i narzędziem pracy, oprócz tego jednak służył za oznakę władzy królewskiej (podobnie jak berło), a także do sakralnego uboju - byków. Ciekawe, że choć w większości kultur występował jako symbol siły, ognia, burzy, pioruna i męskiej seksualności, i wiązano go z patronami tych właśnie dziedzin (jak afrykański Szango albo grecki Zeus, który zresztą miał nawiedzić kiedyś Kretę pod postacią byka), w pozostałościach kultury minojskiej labrys pojawia się raczej w rękach kobiet, bogiń czy kapłanek. Jeśli dodać do tego, że miała to być również ulubiona broń Amazonek, w tym ich królowej - Hipolity, dwuostrzowy topór jest rzeczywiście symbolem obusiecznym: z jednej strony oznaczającym męskość, kulturę helleńską i greckie neopogaństwo, choć też lokalny faszyzm i kolaboracyjne francuskie Vichy, z drugiej zaś - matriarchat, kult Wielkiej Bogini, feminizm i w ogóle ruchy kobiece, a już zwłaszcza lesbijskie.
Przede wszystkim jednak labrys pozostaje rozpoznawalny jako broń powiązana z minojskimi przedstawieniami byków, freskami ukazującymi skoki przez te zwierzęta, rzeźbami byczych głów - i malowidłami toporów między byczymi rogami. Od kreteńskich byków zaś, tych mitycznych i całkiem realnych, już prosta droga do Asteriona, oryginalnego Minotaura - a przez niego: zupełnie współczesnych, powszechnych w fantasy minotaurów.
