Wrota światów. Zła Piosenka – Tomasz Pacyński

Polski system edukacji humanistycznej prześladuje pytanie: co autor miał na myśli pisząc te słowa? Jestem wychowankiem tego systemu. W przypadku książki Tomasz Pacyńskiego musiałem sobie zadać to pytanie i znaleźć na nie odpowiedź. Brzmi ona: nie wiem. Cały czas czytając Wrota światów zastanawiałem się, dlaczego autor napisał tę książkę. Nie wiem, co chciał przekazać czytelnikowi i dlaczego ciśnie mi się na usta krótkie zdanie, że nie mam bladego pojęcia, co autor miał na myśli. Poczułem się głupi, bo nie znalazłem w jej treści nic dobrego, nic, co bym mógł pochwalić, tylko niesmak i przygnębienie. Nie wiem, po co jest ta książka.

Chciałbym móc tu skończyć recenzję. Nie jest mi łatwo tak ostro oceniać książkę jednego z ciekawszych polskich autorów, a dodatkowo trzeci tom jego całkiem udanego cyklu. Dwie pierwsze części naprawdę mi się podobały. Były nostalgiczne i „deszczowe”. Miały jakiś urok, choć był on przesycony goryczą i sentymentalnym pragnieniem powrotu do ulotnego czaru dawnych legend o prawdziwych bohaterach. Trzeci tom tego nie ma.

Najpierw winien jestem jednak przedstawienie samej książki. Wydanie jej jest „zgrabne”, okładka i edycja nie budzą żadnych zastrzeżeń, oprócz jednego. Nie wiem, dlaczego na okładce jest dziewczynka otoczona przez malutkie elfy, gdy tak naprawdę jest to książka nie o marzeniach, ale wręcz odwrotnie: o beznadziei.

Redakcja także nie budzi żadnych uwag, literówek nie znalazłem, skład jest czytelny. Runa wie jak wydawać książki, by cieszyły oko przy przeglądaniu. Ale szata graficzna nie poprawia treści. Także sprawne posługiwanie się językiem przez autora nie ratuje tej książki. Pierwszy raz daję jakiejś pozycji ocenę prawie całkowicie negatywną. Odpowiem od razu, nie czytałem innych recenzji, właśnie dlatego, by się nie sugerować niczyim zdaniem. Ta książka mi się naprawdę nie podobała.

Ze streszczenia na okładce można przeczytać, że są to dalsze przygody Matcha, Jasona i reszty bohaterów Sherwood i Maskarady. Match próbuje wrócić do naszego świata i to się mu udaje. Jason chce zaś odnaleźć swoje miejsce w innym świecie, do którego trafił podążając za Matchem. Marion zaś szuka już tylko zemsty. Napisano też na ostatniej stronie okładki, że Wrota światów. Zła piosenka to opowieść o marzeniu, które stopniowo wypala i niszczy wszystkich wokół”. Tu nie mam tego marzenia, jest tylko niszczycielskie zaślepienie, nic więcej.

Pacyński chciał napisać kolejny tom opowieści o tym, co się stało z bohaterami związanymi z Robinem Hoodem, po tym jak go zabrakło. Jego zamysłem w tomach poprzednich było zobrazowanie, co się dzieje z dawnymi legendami, gdy kończy się ich czas. Chciał pokazać, co się dzieje z herosami za kulisami, gdy już odegrali swoją rolę, ale nie chcą zejść ze sceny. Odbrązowił ich i uczynił bardziej ludzkimi. Wcześniejsze tomy miały dzięki temu specyficzną atmosferę. Autor nie przekroczył w nich granicy, gdy zamiast nostalgicznej opowieści mamy tylko przygnębiające obrazy. Niestety, na tom trzeci została mu tylko gorycz i frustracja. Tu nie mam pozytywów, Match jest zaślepionym głupcem, Jason nie ma już prawie szans w swej walce z fatum, Marion zaś utraciła wszelkie ludzkie uczucia i umie tylko zabijać. Dla reszty również nie ma nadziei.

Pacyński w swojej książce nie pokazuje już śmierci legend, ale ich uwalane truchła, które nie mają racji bytu. Ta książka nawet nie jest smutna lub przepojona goryczą. Ona budzi niesmak. Legendy legły w błocie, dobrze, zamysł autora, by pokazać nam jak gorzki może być los dawnych bohaterów powiódł się. Jednak, dlaczego opisuje to wszystko tak bez refleksji. Ta książka nie bawi, nie uczy niczego, bo jest tylko obrazem budzącym wstręt, nie dostarcza innych wrażeń estetycznych oprócz niesmaku, nie przekazuje innej prawdy, jak tą znaną nam, że nawet legendy mogą stoczyć się na samo dno. Nie chcę wiecznych "happy endów", nie chcę moralizatorstwa, nie wszystko musi być piękne, ale chcę wiedzieć, dlaczego autor wylewa z siebie takie pokłady goryczy, czemu to służy. Pacyński dobrze zaczął ten cykl. Dobrze mi się czytało poprzednie tomy, ale treść książki powinna budzić coś więcej niż tylko frustrację. Można pisać o tragediach, o żałosności losu, o małości ludzkiej, o tym, że nawet legendy upadają, ale musi to czemuś służyć. A tego sensu tu nie ma. Jest obraz upadku i goryczy, ale nie ma wyjaśnienia, dlaczego. Jest obraz żałości, lecz brak do niego komentarza i nigdzie nie jest powiedziane, dlaczego autor coś takiego stworzył. Ktoś mógłby stwierdzić, że znajdę to w następnym tomie, ale ja już nie chcę czytać następnego. Ktoś mógłby stwierdzić, że nie rozumiem prawdziwego dark fantasy. Ale czy "dark" oznacza rzeki goryczy wylewane bez celu?

Czasem legendy muszą odejść, pokazywanie ich agonii nie jest potrzebne, jeśli nie ma w sobie żadnej treści oprócz średniowiecznej maksymy: "Marność, wszystko marność". Ja już to wiem, nie muszę o tym czytać.

Nie polecam Wrót światów. Rozczarowałem się. Daję jej dwójkę za sprawny warsztat autora. Za treść dałbym chętnie jeden. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę