W poszukiwaniu Jake'a i inne opowiadania - China Mieville

China Mieville w swoich dziełach zachwyca plastyczną wyobraźnią i umiejętnością kształtowania światów, pozornie bardzo odmiennych od naszego, a jednocześnie niesamowicie podobnych. W zbiorze W poszukiwaniu Jake'a i inne opowieści postanowił wziąć na warsztat codzienne dla nas wszystkich realia i kształtować je według własnych upodobań.

I są to zmiany tyleż subtelne (Pokój kulek), co wyjątkowo niepokojące (tytułowe W poszukiwaniu Jake'a); każde z opowiadań jest unikalne, nagina inne zasady panującego w naszej rzeczywistości porządku. I tak w Chowańcu prześledzimy istnienie tytułowego stworzenia i jego sposób postrzegania świata; Łącznik to swoista dygresja na temat teorii spiskowych; Szczegóły zawierają przestrogę przed dostrzeganiem rzeczy, które nie chcą być zauważone; Dzień dziś wesoły ukazuje wizję całkowicie skomercjalizowanych świąt; Fundamenty to dyskretna aluzja do Iraku; minipowieść Lustra opisuje inwazję z innego wymiaru. Natomiast Jack dopowiada historię, znanego z Dworca Perdido, Jacka Pół-Pacierza.

Te i pozostałe utwory ze zbioru mają jeden podstawowy wspólny czynnik – niepokój. Z każdego z nich emanuje on bardziej lub mniej dyskretnie, ale towarzyszy czytelnikowi ciągle. Częściowo spowodowane to jest tym, iż Mieville nie objaśnia praw rządzących w jego tekstach, ani nie opisuje szczegółowo genezy zmian wprowadzanych w każdym z nich w znaną nam rzeczywistość (oprócz Luster). Nie dba o wiedzę czytelnika na temat zachodzących zjawisk – przedstawia je, zostawiając pole domysłom.

Jest jeszcze jedna wspólna cecha tych opowiadań – otwarte, w większości słabe zakończenia. Autor umiejętnie kreuje nastrój niepewności i niepokoju, momentami psychozy, wciągając czytelnika w swoją wizję, by następnie rozczarować finałami, które w większości są nijakie. Brak im kunsztu samych tekstów, nic nie wyjaśniają, często zostawiając bardzo poważne niedopowiedzenia, co w tak skrupulatnie budowanych utworach jest wadą. Najbardziej odczuwa się to w Lustrach.

Trzeba jednak przyznać, że w dwóch miejscach Mieville wspina się na wyżyny umiejętności – budowa klimatu oraz operowanie językiem stoją na najwyższym poziomie. Te czynniki wzajemnie się łączą i przenikają, pierwszy wynika z drugiego. Autor sugestywnie buduje obrazy, bardzo subtelnie ukazując niezwykłość światów przedstawionych i każdym kolejnym słowem konsekwentnie budując tło. Z tego powodu szczególnie zapadły mi w pamięć dwa opowiadania: Chowaniec oraz Inne nieba.

Mieville po raz kolejny zaprezentował doskonały kunszt językowy oraz umiejętność budowy napięcia, ale w książce na dłuższą metę zabrakło mu, oczekiwanej przeze mnie, iskry geniuszu. Co prawda to dobry zbiór i dla wielu polskich fanów będzie stanowił przetarcie przed The City & The City czy Krakenem, ale dla osób niezaznajomionych z dotychczasową twórczością pisarza lepszym wyborem będzie Dworzec Perdido. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę