» Blog » Prooemium Astronomiconu (64-93)
22-01-2011 10:53

Prooemium Astronomiconu (64-93)

W działach: radosna twórczość | Odsłony: 11

Poprzedni fragment: 38-63

Dzisiaj publikuję mój ulubiony fragment prooemium "Astronomiconu" Marka Maniliusza.
Zapraszam do lektury!

Bowiem przed nimi ludzie surowi wszyscy jednako
w pozór rzeczy wpatrzeni myśli wnikliwych nie mieli
i w osłupieniu patrzyli na nieba światło niezwykłe,
już to smutni jak gdyby po stracie, zaraz się cieszą
z gwiazd odrodzenia, i zmienne dni i nocy niepewny
czas oraz różne cienie, już to gdy słońce się cofa
już to gdy bliżej; niezdolni powodów tych przemian zrozumieć.

Jeszcze ponadto przemyślność rzemiosł nie wytworzyła,
ziemia odłogiem leżała pod niedoświadczonym rolnikiem,
wtedy też złoto wciąż zalegało na górskich pustkowiach,
zaś niezmącone morze światy skrywało niezwykłe,
oceanowi życia, a wiatrom nadziei powierzyć
brakło odwagi; a każdy sądził, że poznał już dosyć.

Wnet, kiedy jednak dzień długi wzmocnił serca śmiertelne,
trudy przydały zręczności nieszczęsnym i własna każdemu
dola uciskiem kazała, by na siebie uważał,
różne zadania pełnili i z sobą konkurowali,
wtedy gdy coś roztropne użycie odkryło próbami,
dobru wspólnemu pomysły zrodzone przekazywali.
Wtedy też język surowy stosowne prawa przyswoił,
twarda ziemia różnymi plonami była ćwiczona,
żeglarz błąkając się dotarł do nieznanego morza,
łódź wymianę handlową w nieznanych krainach stworzyła.

Dalej potomni sztukę pokoju i wojny odkryli;
zawsze bowiem praktyka jedną z drugiej wytwarza.
Żeby nie mówić co znane - języki ptaków poznali,
odczytywanie wnętrzności i śpiew, co węże rozrywa,
duchów wzywanie i jak Acherontu głębiny poruszyć,
dni nadto w noce obracać, w światło dzienne zaś noce.
Wszystkie przeszkody uporem chytry fortel pokonał.


Przed nimi - tzn. zanim nastały czasy, w których żyli władcy i kapłani zgłębiający tajemnice nieba, o czym była mowa we wcześniejszych wersach.

Światło niezwykłe - może chodzić nie tyle o światło "niezwykłe", co dosłownie "nowe", jakim się stawało po każdej zmianie konfiguracji obserwowanych ciał niebieskich, zachodzącej na skutek ruchu Ziemi i pozostałych planet.

Różne cienie (...) bliżej - w zimie słońce wędruje nisko nad horyzontem, gdyż znajduje się nad zwrotnikiem południowym (w znaku Koziorożca). Latem natomiast znajduje się nad zwrotnikiem północnym (w znaku Raka), dlatego wędruje wysoko i cienie są wówczas generalnie krótsze niż zimą. Powyższe rozważania odnoszą jedynie dla mieszkańców naszej półkuli, do których zapewne zaliczał się również, jak wszyscy Rzymianie, poeta Maniliusz.

Ziemia (...) rolnikiem - często spotykany w literaturze topos dotyczący początków rodzaju ludzkiego, a ściślej czasów, w których nie znano technik uprawy roli.

Łódź (...) stworzyła - można by przetłumaczyć (chyba ładniej i bardziej sensownie): łódź wymianę handlową do krain nieznanych przyniosła. Jednak, zgodnie z początkowymi założeniami, wolałem zostawić bardziej dosłowną wersję tłumaczenia.

Języki ptaków - chodzi o umiejętność wróżenia w oparciu o zachowanie i śpiew ptaków. Eneasz zwracając się do wieszczka Helenusa mówi: który znasz gwiazdy i języki ptaków ("Eneida"). W innym miejscu o zdolnościach wróżebnych Azylasa mówi: któremu są posłuszne bydląt wnętrzności, gwiazdy nieba i języki ptaków. Nadto Cycero w "De divinatione" opisuje genezę tego rodzaju wróżenia.

Ostatni fragment: 94-115

Komentarze


Jeszcze nikt nie dodał komentarza.

Komentowanie dostępne jest po zalogowaniu.