Noteka 2015 - Konrad T. Lewandowski

Nie jestem fascynatem fandomowych wojenek i pojedynków na Usenecie, niemniej nawet taki laik jak ja wie, że Konrad T. Lewandowski, zwany też Przewodasem, jest postacią bardzo kontrowersyjną. Zarówno jego poglądy na środowisko pisarzy fantastycznych, jak i jego opowiadania wielokrotnie były przedmiotem zaciekłych dyskusji. O ile wielbiciel fantastyki nie musi mieć wyrobionego zdania na temat intencji organizatorów nagrody im. Janusza Zajdla, o tyle Notekę 2015 znać powinien.

Recenzowany przeze mnie egzemplarz to najnowsze wydanie kultowego zbioru. Zawiera ono jedenaście opowiadań, których poziom jest dosyć nierówny, o czym zaraz. Wszystkie teksty łączy obecność najbardziej znanej ze stworzonych przez Lewandowskiego postaci, czyli pracującego dla brukowych "Obleśnych Nowinek" geniusza nauk ścisłych - Radosława Tomaszewskiego.

Autor rozpoczyna mocnym kopem, a jest nim Pacykarz. Wpisanie postaci szalonego rzeźnika (bo jak inaczej nazwać terrorystę, który tworzy "obrazy" podkładając bomby w ruchliwych miejscach miasta?) w scenerię lekko zdegenerowanej Warszawy przyszłości, to strzał w dziesiątkę. Autor wyszydza mentalność ludzi ogłupiałych w pogoni za sensacją, a przy okazji serwuje nam wyśmienitą rozrywkę- dawno nie czytałem tak dobrej fabuły opisującej śledztwo dziennikarskie. Niestety, już na początku wychodzą na wierzch pewne pisarskie grzechy, a głównym jest brak realizmu i nie chodzi mi tu bynajmniej o to, że przez całą książkę przewijają się motywy w rodzaju podróży po innych "wymiarach" etc. Przy całej swojej imponującej wiedzy, autor zdaje się nie znać przeciętnych ludzi. Oprócz głębokiej pogardy dla ich obyczajów i odruchów, Lewandowski (bo redaktor Tomaszewski jest jego alter ego, jeśli się nie mylę) potrafi pisać o jakimś trudnym, uniwersyteckim terminie dziwiąc się zarazem, dlaczego normalny człowiek go nie rozumie. Gdy już główny bohater zniża się do poziomu "szaraków", zaczyna mówić dziwnym, trochę niewiarygodnym językiem, który ma udawać mowę potoczną. Powyższe wady nie zmieniają faktu, że Pacykarz to kawał świetnej roboty.

Potem jest jeszcze lepiej, gdyż mamy przyjemność zanurzyć się w świat nagrodzonej nagrodą Zajdla tytułowej Noteki 2015. Jest to oryginalna wizja interwencji wojsk amerykańskich w Polsce. Nasza ojczyzna zostaje oczywiście uratowana przez dzielnego Tomaszewskiego, który wprowadza w życie coś, co nazywa "taktyką chaosu". Dzięki specyficznej organizacji wojsk, inwazja bogatych w najnowocześniejsze technologie jankesów zostaje odparta. Wiele już peanów wygłoszono na cześć tej opowieści. Jest to lektura konieczna dla każdego, kto chce się mienić mianem znawcy polskiej fantastyki.

Niestety, kilka następnych opowiadań nie trzyma już tak wysokiego poziomu. O ile Półmisek ze swoją ciekawą wizją manipulowania rzeczywistością daje do myślenia, o tyle Ogień i Synara, w której "Obleśne Nowinki" zostają zmienione w czasopismo literackie, nie są już tak interesujące. Być może to przez kontrast ze świetnym początkiem, ale pierwsze z wymienionych opowiadań w dość prymitywny sposób pastiszuje idee feminizmu i odwołuje się do najgorszych stereotypów.

Zagubiony Instytut to krótka historyjka z dosyć oryginalnym pomysłem, zaś w Pieniądze szczęścia nie dają, bohaterski redaktor ma okazję manipulować światową gospodarką. Miejsca na Ziemi jest moim zdaniem jednym ze słabszych tekstów opublikowanych w tej książce. Jedno trzeba Lewandowskiemu przyznać- jego wiedza o metafizyce i sposób, w jaki potrafi ją ukazać są godne podziwu, a właśnie w Miejscach... zupełnie nie można odczuć jego umiejętności. Szkoda, bo właśnie tam autor mierzy się z tematyką religijną, zaś redaktor Tomaszewski ma okazję porozmawiać z pijanym świętym Piotrem. El Ninio 2035 jest już nieco lepsze, choć nie pozbawione zbędnego wątku o seksie. Nie zmienia to faktu, że jest w nim parę interesujących pomysłów. Trzeci, oprócz dwóch pierwszych, najlepszy tekst pozostawiono na koniec. Uskośnienie dodano dopiero w tym wydaniu książki i jestem nim zachwycony. Podoba mi się wszystko, począwszy od szalonego pomysłu obudzenia się jako Chińczyk, poprzez nawiązania do słynnej Wędrówki na Zachód, kończąc na świetnej narracji.

Noteka 2015 jest książką bardzo nierówną. Z jednej strony są w niej momenty naprawdę genialne, ale autor nie jest też pozbawiony pewnych grzechów. Wielu ludzi może drażnić specyficzna maniera językowa (anachroniczne powiedzonka etc.), a także nietypowe poczucie humoru. Osobiście nie dziwię się, że zbiór stał się kultowy. Jedynym człowiekiem, który równie dobrze wplata metafizyczne wątki do swojej prozy jest chyba tylko Jacek Dukaj. Tak samo jak dzieła tego ostatniego, Notekę... znać wypada. Zaloguj się, aby wyłączyć tę reklamę