Przedstawia ona świat po Potopie Płomieni, czyli wojnie nuklearnej, która spustoszyła Ziemię, cofając cywilizację do poziomu średniowiecza. Głównymi bohaterami są mnisi z zakonu Leibowitza, zajmujący się pieczołowitym przechowywaniem i – dosłownie – zapamiętywaniem wiedzy z przeszłości, wierząc, że ludzkość kiedyś ponownie będzie w stanie z niej skorzystać.
To w głównej mierze powieść socjologiczna, skupiająca się na człowieku, jego lękach, a jednocześnie będąca przestrogą dla rządzących – wskazuje, do czego może prowadzić konflikt z masowym wykorzystaniem broni nuklearnej. Miller koncentruje się na przedstawieniu ludzkości po katastrofie, pokazując jak organizuje się cywilizacja, jak przebiegają procesy myślowe u jednostek. Przekrój ten obejmuje różne kasty w różnych czasach (akcja powieści rozgrywa się na przestrzeni setek lat): zabobonną inteligencję, bandytów, plemiennych watażków, kapłanów, nową warstwę rządzącą. Autor przybliża ich postawy, które, jeśli pominąć różnice środowiskowe, wydają się znane i zrozumiałe dla czytelnika, co po przeczytaniu książki może prowadzić do konkluzji, że ludzkość się nie zmieni i zawsze będzie powtarzać te same błędy.
Nie da się ukryć, że Kantyczka dla Leibowitza, fascynująca zarówno pod względem treści, jak i strukturalnie, niewiele się zestarzała. Jedynym, co może przeszkadzać podczas lektury to nieco archaiczny język oraz liczne wstawki po łacinie. Oprócz tego, uderza przede wszystkim całkowicie odmienne od współcześnie stosowanych, podejście do science fiction. To literatura z antywojennym przesłaniem, skupiająca się na ludziach i ich wnętrzu, a nie na gadżetach i nieograniczonych możliwościach człowieka.
Miller wskazuje również na rzadko wykorzystywany w literaturze fantastycznej czynnik kształtujący świat przedstawiony, którym jest Kościół Katolicki. To instytucja, która bierze na swoje barki odbudowę nauki i kultury, przekazując potomnym szczątki wiedzy przez kolejne stulecia – powraca więc do roli, jaką często spełniała w średniowieczu. Jest czysta i dobra, a choć nie pozostaje wolna od pokus i ludzkich słabości, to nadal działa zgodnie z przykazaniami. Ta napisana kilkadziesiąt lat temu powieść wskazuje także na możliwość dojścia przez Kościół do ogromnej władzy – czy ten scenariusz się spełnił, niech każdy sam oceni.
Kantyczka dla Leibowitza to jedna z lektur niezbędnych do zrozumienia przemian jakie zaszły w fantastyce naukowej, prekursorka wielu powieści postapokaliptycznych, sztandarowa przedstawicielka Złotej Ery gatunku.
